Nie ukrywam, że poruszyła mnie (negatywnie) wypowiedź Henryka Kowalczyka dla TVN24bis.pl. sprzed kilku dni, a dotycząca oszacowania finansowych skutków prezydenckiej ustawy dla tzw. frankowiczów. H.Kowalczyk to poseł PiS oraz szef Komitetu Stałego Rady Ministrów. Jednocześnie jedna z czołowych „twarzy” rządu w kwestiach gospodarczych. H.Kowalczyk pozwolił sobie na ostrą krytykę szacunków dostarczonych przez KNF dotyczących prezydenckiej ustawy dla frankowiczów. Mowa o dokumencie: „INFORMACJA w zakresie skutków projektu ustawy o sposobach przywrócenia równości stron niektórych umów kredytu i umów pożyczki Wpływ na instytucje kredytowe” opublikowanym przez KNF 15 marca, czyli dwa miesiące po opublikowaniu prezydenckiej ustawy dot. pomocy dla frankowiczów. H.Kowalczyk dyskredytował dokładność wyliczeń, sugerował że zostały być może zawyżone i że – generalnie – KNF nie wykonał zadania tak jak oczekiwano. A czego wobec tego oczekiwał H.Kowalczyk? Moim zdaniem wypowiedź szefa Komitetu Stałego jest tylko potwierdzeniem, że prezydent i politycy PiS nie do końca wiedzą co zrobić z wyborczą obietnicą. Na tą chwilę stosowana jest zasada gry na czas. W przekazie medialnym zarówno prezydent jak i rząd unikają wzmianek o jednej z głównych obietnic wyborczych. W zasadzie, gdyby nie pytania dziennikarzy, o ustawie frankowej byśmy zapomnieli.
Przypomnę, że już ponad 12 m-cy temu (w kampanii wyborczej) A.Duda wspominał o hojnej pomocy dla frankowiczów. Dopiero po ponad 8 miesiącach od wyboru na prezydenta i 5-ciu od rozpoczęciu kadencji, podał do wiadomości publicznej swój pomysł na pomoc frankowiczom. Długo więc czekaliśmy na projekt. Kiedy się doczekaliśmy, to okazał się on dość ogólny i niebywale hojny dla frankowiczów. Generalnie można powiedzieć, że jest to niemal całkowite grzechów odpuszczenie. W takim ujęciu skutki dla sektora bankowego, i pośrednio dla gospodarki, są monstrualne. Moim zdaniem projekt w takim brzmieniu to nic innego jak gra na czas. Ale nie jest to gra nazbyt wyrafinowana. Żeby zyskać czas, prezydent przerzucił ciężar oszacowania skutków ustawy na KNF. Dla kogoś kto zna materię sprawy, dane KNF zaskoczeniem nie są. Zresztą już podobne dane podał w lutym NBP w Raporcie o stabilności systemu finansowego (od str. 120). Moim zdaniem, to prezydent powinien się wytłumaczyć dlaczego jego doradcy (lub zaprzyjaźnione z PiS tzw. think tanki) nie dokonali podstawowych szacunków, które są dość proste w przeprowadzeniu. Jestem przekonany, że było to celowe działanie. W te sposób prezydent zyskał kolejne miesiące.
Mamy kolejny akt sztuki. H.Kowalczyk wątpi w wyliczenia i udaje, że wierzy iż skutki prezydenckiej ustawy może są mniejsze. Do tego ośmiesza KNF. Kwestionowanie raportu KNF i deprecjonowanie tej instytucji, niczego nie da. Za kilka miesięcy będzie nowy szef KNF i wyliczenia będą takie same, bo inne być nie mogą. H.Kowalczyk jako kolejny etap dyskusji, rzekomo zbliżający nas do ostatecznego kształtu prezydenckiej ustawy, wskazuje na posiedzenie Komitetu Stabilności Finansowej. Posiedzenie ma się odbyć 18 kwietnia. Nie dziwi mnie, że nie potwierdził tego Marek Magierowski, szef biura prasowego Kancelarii Prezydenta. Inaczej oznaczałoby to nadanie pracom nad ustawą prezydenta większej dynamiki, a zapewne nie o to chodzi. Wg informacji M.Magierowskiego, ośrodek prezydencki nigdy nie twierdził, że ustawa nie może ulec modyfikacji. M.Magierowski podaje iż nowością będzie… propozycja rozłożenia bankom skutków ustawy w czasie (potwierdzał to m.in. H.Kowalczyk) wraz z zaangażowaniem w cały proces NBP oraz BFG. Niemniej, zdaniem Magierowskiego, zaprezentowane zasady ulżenia frankowiczom będą utrzymane.
Jak widać gra na czas i utrzymywanie frankowiczów przy nadziei, będą kontynuowane w najbliższym okresie. Przede wszystkim pomysł rozłożenia bankom w czasie skutków ustawy, biorąc pod uwagę ich skalę, powinien był być ujęty w styczniowej wersji ustawy. Udział w całym projekcie NBP był również oczywisty. Zresztą NBP nie będzie jedyną instytucją zaangażowaną przy realizacji ustawy w obecnej wersji i jej skutków. Traktowanie udziału NBP jako nowości i przejaw szukania kompromisu jest po prostu śmieszne. Przy takiej skali kosztów dla banków, udział NBP (lub gotowość do operacji wspierających sektor bankowy i procesu kredytowego) był oczywisty od początku.
Prezydent i PiS stali się ofiarami własnej obietnicy i jej hojności i nie wiedzą co z tym począć. Teraz PiS ma pełnię władzy i tylko PiS jest odpowiedzialny z realizację obietnic dla frankowiczów. Formalnie ustawie patronuje prezydent, ale jej realizacja i łagodzenie skutków dla sektora bankowego i gospodarki spadnie na rząd i urzędników głównych instytucji finansowych, których pośrednio lub bezpośrednio wskażą politycy PiS (chodzi o szefów NBP i KNF). Gra na deprecjonowanie KNF niewiele da. Raczej jest przejawem braku jednoznacznego pomysłu co dalej robić z ustawą frankową w jej obecnej wersji.
Prezydent na razie nie chce ustąpić w kwestii skali pomocy dla frankowiczów. To potwierdza kontynuowanie procesu przeciągania konsultacji ws ustawy. W najbliższych miesiącach będziemy świadkami udawanego procesu konsultacji i wypracowywania jakiegoś kompromisu. W końcu jednak trzeba będzie podać opinii społecznej koszty operacji i jej skutki dla systemu bankowego.
Moim zdaniem ktoś w końcu powinien zmusić prezydenta do wyjaśnienia dlaczego jest tak hojny dla frankowiczów. Ustawa w obecnym brzmieniu jest po prostu niemoralna. Niemal całkowicie znosi skutki dawnej decyzji frankowiczów. Każdy ma prawo nie czytać podpisywanych umów i nie rozumieć ryzyka jakie podejmuje, ale ludzie powinni wtedy ponosić jakąś odpowiedzialność za negatywne skutki swoich poczynań ekonomicznych. Na razie prezydent unika szerszej dyskusji na ten temat.
Ustawa w obecnym kształcie będzie też budziła wcześniej czy później spory w rządzie, ponieważ jej skutki utrudniają realizacje tzw. planu rozwojowego Morawieckiego, który z olbrzymią pompą prezentował rząd.
Pod ogromnym znakiem zapytania stoi rola NBP w całym procesie. Pytań jest tak wiele, że nie wiadomo od którego zacząć.
