WGI, Finroyal, Amber Gold… Dziwne przygody pana profesora.

Opublikowano 7 maja 2014, autor: marekzelinski


Przeglądam sobie dziennik ‘Rzeczpospolita’ i trafiam na historię starszego małżeństwa, które traci oszczędności życia powierzając pieniądze nierzetelnym firmom. („Oszukali nas. Gdzie jest państwo?”, Rzeczpospolita z dnia 2014-05-03; ). Temat odnotowało wiele innych mediów, w tym i telewizje. Historia z kilku powodów niesamowita, stąd i warta pochylenia nad nią głowy. Pozwolę sobie więc na zaprezentowanie własnej opinii, co można potraktować jako uzupełnienie do wspomnianego artykułu, ponieważ wprowadza on czytelnika w błąd i świadomie unika się w nim niektórych pytań i ocen.

Tradycyjnie zapraszam do lektury artykułu do którego się odnoszę: http://www.rp.pl/artykul/1106577.html

 W dużym skrócie artykuł jest o małżeństwie emerytów, które w ciągu kilku lat straciło sporo ponad 300 tys. złotych. To podobno oszczędności życia. Małżeństwo  powierza  niemal 70 tys. złotych Warszawskiej Grupie Inwestycyjnej. Dla tych co nie pamiętają, to taki Amber Gold sprzed lat. A dokładnie z 2005. Wielki skandal finansowy opisywany przez finansową prasę. Na szczęście, małżeństwu emerytów udaje się z biegiem czasu odzyskać prawie połowę pieniędzy. Pechowe małżeństwo może więc mówić o wielkim szczęściu. Kolejna firma jakiej zaufali to …. Finroyal. W kilku transzach zainwestowali w produkty oferowane przez wspomnianą firmę, ponad 200 tys. zł. Firma upadła i po pieniądzach ani śladu. Starsi państwo nie zrażali się jednak do rynku i starali się pomnażać to co im pozostało, czyli 110 tys. zł. Zaufali tym razem firmie (proszę się trzymać mocno fotela!) Amber Gold. Teraz, jak rzesza innych klientów Amber Gold, czekają na odzyskanie choć skromnej części pieniędzy.

 Dramatyzmu dodaje fakt, że – jak wspomniałem – małżeństwo traci całe oszczędności życia i obecnie „Pana profesora nie stać na to, by za 10 tys. zł kupić aparat słuchowy na pogłębiającą się głuchotę, która utrudnia mu normalne funkcjonowanie…”, dowiadujemy się z artykułu. Poszkodowanym zaś jest „profesor zwyczajny Polskiej Akademii Nauk, inżynier 
ds. lotnictwa i kosmonautyki, autor encyklopedii, pułkownik Wojska Polskiego, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, inwalida I grupy (niezdolny do samodzielnej egzystencji – jak podkreśla w pismach) i przewodniczący Zarządu Karaimskiego Związku Religijnego w RP. Ale też 88-letni obywatel, który stracił wraz z żoną dorobek niemal całego życia”. 

Pan profesor się nie poddaje i walczy o pieniądze. Wysyła zażalenia i prośby o pomoc oraz interwencje do najwyższych urzędników państwowych, w tym i do prezydenta. W słowach poszkodowanego, dużo jest żalu i pretensji do państwa, które w jego opinii stać przecież powinno na straży bezpieczeństwa obywateli. I to państwo właśnie obwinia pan profesor za swoje straty. Uzasadnia to obowiązującym porządkiem prawnym, który nie pozwala przecież na oszukiwanie obywateli, a nierzetelnych przedsiębiorców nakazuje usuwać z życia gospodarczego.

I tyle wiemy z artykułu.

Ale znacznie ciekawsze jest to czego nie wiemy i o co autorka artykułu pytać nie chciała. Daleki jestem od twierdzenie, że państwo jest w przypadku małżeństwa emerytów niewinne. Ale problemem nie jest tu państwo i działające w jego imieniu instytucje, a samo małżeństwo emerytów. Trudno doprawdy uwierzyć w jakiś niesamowity zbieg okoliczności. Jak to się stało, że małżeństwo emerytów za każdym razem lokowało pieniądze w przedsięwzięciach, które okazywały się czołowymi przekrętami dekady czy dwudziestolecia? Zbieg okoliczności, przypadek? Trudno w to uwierzyć. Rozumiem, że ktoś ma pecha i popełnia błędny. To dotyczy każdego z nas.  W tym jednak przypadku mieliśmy już chyba do czynienia z prowokowaniem nieszczęścia.

1.     Jak pan profesor trafiał na oferty trzech wymienionych wyżej firm? Finroyal raczej się nie reklamował masowo w głównych mediach. WGI zaś opierał się na pewnej elitarności. Po doświadczeniach z dwoma wcześniejszymi firmami, firmy typu Amber Gold pan profesor powinien już odruchowo omijać z daleko. Na ostrzeżenia dot. Amber Gold można było trafić w internecie od dawna. Postawione na tym punkcie pytanie intryguje mnie najbardziej.

2.     Jest niesamowite i niezrozumiałe, że małżeństwo emerytów w ogóle nie zauważało ofert bezpiecznych (że tak to nazwę) firm. Media, od kolorowych magazynów dla pań, przez sensacyjne dzienniki, po poważną prasę, były i są pełne są reklam, poradników itd. w których w kółko wymieniane były przede wszystkim banki, TFI, firmy ubezpieczeniowe, obligacje skarbu państwa czy biura maklerskie. Bez większego wysiłku, pan profesor mógł zgłosić się do jednej z takich firm, dostać status VIP i pełną paletą ofert pod nadzorem KNF czy innych instytucji. Stopa zwrotu jaka była i jest możliwa do osiągniecia wcale nie ustępowała naciąganym ofertom Finroyal czy Amber Gold. Małżeństwo emerytów dziwnym trafem za każdym razem jednak trafiało na oszustów.

3.     Zaskakuje zupełne lekceważenie elementarnych prawideł inwestowania (dywersyfikacja itd.). Wskazane wyżej media od lat trąbią o bezpieczeństwie i odpowiedzialności w oszczędzaniu czy inwestowaniu. Z opisu przypadków małżeństwa emerytów wynika, że nie wyciągali oni dosłownie żadnych wniosków z własnych porażek i byli wręcz impregnowani na informacje medialne. Z opisu zawartego w artykule wynika, że para emerytów w ogóle nie zostawiła sobie płynnej rezerwy na bieżące wydatki (w tym i na wymieniony aparat słuchowy). Wymienione w tytule trzy firmy nie oferowały krótkoterminowych produktów oszczędnościowych, a raczej produkty o charakterze inwestycyjnym.

Nie ma sensu szukać winnego w państwie i kreować parę emerytów na ofiary tegoż państwa. Państwo nie jest w stanie i nawet nie powinno przeszkadzać ludziom, którzy mają skłonność do ryzyka i świadomie ryzykują oszczędności życia w nadziei uzyskania ponad przeciętnej stopy zwrotu. Historia pary emerytów wskazuje, że z uporem poszukiwali „nietypowych” ofert inwestycyjnych odrzucając szeroką paletę usług dostępną po prostu w każdym okienku bankowym czy innym, nawet w najmniejszym mieście.

Zaszufladkowano do kategorii Finanse osobiste | Dodaj komentarz

Obniżenie kosztów pracy? Sorry, nie da rady i przestańmy już o tym dyskutować.

Opublikowano 25 kwietnia 2014, autor: marekzelinski

W minionych dniach przy okazji dyskusji o poziomie zatrudnienia itd., ponownie przeszła przez Polskę fala opinii m.in. o konieczności obniżenia kosztów wynagrodzeń. Tradycyjnie nie brakowało opinii: należy zmniejszyć nakładane na pracę podatki i inne obciążenia. Równie tradycyjnie, autorzy tych opinii, nie mieli ochoty podać o ile mamy te obciążenia ciąć. Podejrzewam, że nieprzypadkowo co postaram się dalej wykazać.

Dyskusja o zmniejszeniu obciążeń pracy o charakterze podatkowo-składkowym po prostu nie ma sensu i doprawdy nie rozumiem dlaczego ponawiamy ją jak mantrę. Swoją drogą, zawsze mnie zastanawiało czy medialni krytycy podstawowych podatkowo-składkowych obciążeń, krytykują je bo wierzą, że da się je obniżyć czy po to by pojawić się w mediach ze swoimi „dyżurnymi” opiniami.

Przy okazji tego wpisu zamieszczam wyliczenie pełnych kosztów dla pracodawcy jakie przypisane są do wynagrodzenia netto, czyli tego co pracownik dostaje do ręki. Trzeba przypomnieć, że to co my znamy jako wynagrodzenie brutto, nie obejmuje wszystkich kosztów pracodawcy jakie ponosi przy okazji naszego zatrudniania. Stąd w tabeli znalazło się robocze określenie: wynagrodzenie „brutto” brutto. Czyli takie pełne (i uczciwe!) określenie kosztów pracodawcy.

Jako wynagrodzenie przykładowe przyjąłem 2,6 tys. zł, co jest wartością zbliżoną do mediany rozkładu wynagrodzeń. Nazwijmy tą wartość wynagrodzeniem brutto przeciętnego Polaka „na etacie”. Dzięki temu przykład jest bardziej realny. Dodatkowo przykład mówi o wynagrodzeniu daleko mniejszym niż średnia krajowa, co pozwala przyjąć że mamy do czynienia z wynagrodzeniem przeciętnego Polaka, który z trudem wiąże konie z końcem, starając sobie przy tym zapewnić elementarne rozrywki (urlop, incydentalne wizyty w restauracji, kino itd.) oraz dostęp do chociaż podstawowych zdobyczy techniki (np. sprzęt RTV).

Wystarczy spojrzeć na strukturę kosztów przypisanych do wynagrodzenia netto i przypomnieć sobie jakim makro-wielkościom odpowiadają one w naszych finansach publicznych, by zrozumieć że pola do obniżek nie ma. Jak bym powiedział inaczej: starajmy się raczej o to, by koszty zatrudnienia nie rosły.

Największy koszt to składki emerytalne. Trudno mówić o ich obniżeniu skoro tenże przykładowy Polak już przy obecnych składkach będzie miał bynajmniej nie szokującą emeryturę. Pojawiają się w mediach pomysły o emeryturze minimalnej, co miałyby przełożyć się na nieco niższe składki ale i makabrycznie małą emeryturę. Nie wiem czy ma sens ciągnąć ten wątek, ponieważ autorzy tych pomysłów nie podają szczegółów swoich założeń. Jednym z mankamentów tych pomysłów jest mniejszy pobór składek prze ZUS, co powiększy deficyt funduszu ubezpieczeń i i tak ostatecznie spowoduje sięgnięcie po środki na pokrycie deficytu w postaci innej daniny (podatki).

Pozostałe najważniejsze pozycje to składki o charakterze zdrowotnym i rentowe. Składki rentowe przejściowo obniżono (rząd PiS) wbrew ostrzeżeniom niektórych ekonomistów. Kolejny rząd musiał się z tego wycofać w obliczu deficytu funduszu (wzrost składki pracodawcy z 4,5% do 6,5% w styczniu 2012 r.) Wielkich oszczędności pracodawca i tak z tego nie miał. Medialnie obniżenie składki sprzedawano to jako wielki sukces, ale w naszym (załączonym) przypadku wynagrodzenie brutto-brutto byłoby mniejsze raptem o kwotę rzędy 50 zł czyli nieco ponad 1,5% pełnych kosztów zatrudnienia pracownika.

W przypadku składek zdrowotnych nawet nie sugeruje ich obniżenia, bo oczekiwania społeczne i faktyczne zapotrzebowanie na dodatkowe środki finansowe zgłaszane przez służbę zdrowia wskazują dokładnie odwrotny ruch. A przypomnę tylko, że przed kilku laty był pomysł by składkę zdrowotną systematycznie podnosić do 12%!

Jest jeszcze podatek CIT. Udział podatków dochodowych w dochodach ogółem sektora publicznego nie jest specjalnie duży, stąd tu też nie widzę jakiejś rezerwy. Ponadto podatek zasila budżety jednostek samorządowych i państwa, a jak wiemy mamy wciąż niemały deficyt budżetowy i finansów publicznych (zgodnie z unijnymi regulacjami musimy zejść z tym ostatnim poniżej 3% PKB).

W ten sposób przeszliśmy przez 37% z 39,3% kosztów jakie wskazałem w wyliczeniach. Z pozostałych kosztów można wymienić fundusz pracy, wokół którego co roku wybuchają spory z powodu przejściowych nadwyżek. Z funduszu pokrywamy zasiłki i koszty walki z bezrobociem, stąd być może można go w pewnym stopniu zmniejszyć, ale nie zlikwidować.

Pozostają też inne koszty jak fundusz socjalny czy obciążenie z tytułu nieosiągnięcia odpowiedniego pułapu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. W średniej formie daje to nawet 150-200 zł dodatkowych kosztów miesięcznie. W moim przykładzie nie brałem ich pod uwagę, przyjmując że mam do czynienia z pracownikiem małej firmy. Możemy mówić tez o szeregu innych kosztów jak obligatoryjna odzież robocza, szkolenia, bhp/warunki stanowiska pracy, napoje itd. W niektórych wypadkach może i jest to kilkaset złotych na osobę miesięcznie. Trudno to jednak analizować, ponieważ brak precyzyjnych danych na ten temat, a po drugie krytycy kosztów pracy rzadko się na nie powołują.

Generalnie więc możliwość manewru jest żadna lub mocno ograniczona, czyli mało istotna dla pracodawcy. Jak już kiedyś pisałem, udział redystrybucji finansów publicznych do PKB nie jest w Polsce duży, więc ewentualne cięcia składek czy podatków i tak zakończą się redystrybucją z innych funduszy czy podatków, tych funduszy które zasilane są z naszych składek i podatków.

Można pomyśleć o powolnym przejściu na podatki pośrednie i zasilaniu z tego źródła ZUS czy NFZ. Ale….ale my to już robimy podnosząc podstawową stawkę VAT na 23% oraz akcyzę na niektóre wyroby itd. Te działania spotkały się z potężną krytyką rządu prze opinię publiczną i oczekiwaniem powrotu stawki VAT do 22%.

Pozostają mityczne oszczędności typu emerytury górnicze, płace urzędników itd. Nie jesteśmy jednak (co warto stale przypominać) krajem o nazbyt wysokich wydatkach publicznych, więc ewentualne oszczędności i tak w większości byłyby wydane na infrastrukturę, armię, politykę rodzinną itd. Jak wszyscy wiemy oczekiwanie i ambicje Polaków są znaczne.

Jedyne co można robić, to m.in. stosować bodźce typu dofinansowanie składek młodym pracownikom, rezygnacja z składek emerytalnych dla początkujących przedsiębiorców i tym podobne punktowe wsparcie, często na koszt podatnika.

Zaszufladkowano do kategorii Opinie | Otagowano , | Dodaj komentarz

Olimpiada zimowa jako forma mobilizowania i organizowania funduszy na rozwój.

Opublikowano 17 kwietnia 2014, autor: marekzelinski

Znamy wiele sposobów finansowania rozwoju i inwestycji. Może to być kredyt, leasing, partnerstwo publiczno-prawne, emisja papierów wartościowych, znalezienie inwestora instytucjonalnego i szereg innych. Po zapoznaniu się z pomysłem organizowania olimpiady zimowej w Małopolsce, do listy pozyskiwania funduszy na rozwój, dodałbym sposób „na olimpiadę”. Może to też być metoda „na mistrzostwa” itd., w zależności od tego o jakiej rangi imprezę sportową chodzi.

Gdybym był pewny, że organizacja każdej światowej rangi międzynarodowej imprezy sportowej zapewnia dodatni wynik finansowy w końcowym rozrachunku, to nie mam nic przeciwko olimpiadzie w Krakowie i Zakopanem. Pod dodatkowym warunkiem, że stopa zwrotu – jakkolwiek byśmy ją definiowali – z organizacji olimpiady, przewyższałaby inne kierunki inwestycji w kraju. Ponadto warto się zastanowić czy skupienie takich środków akurat w Małopolsce jest zasadne wobec zapóźnienia innych regionów Polski.

Być może jestem człowiekiem małej wiary lub wychodzi ze mnie stetryczały ekonomista, który pyta o efekty finansowe inwestycji. I tu napotykamy pierwszy problem. W zestawienie bilansu kosztów i korzyści z „dumą narodową” i rzekomą promocją kraju oraz regionu w wyniku  przeprowadzenia olimpiady, to właśnie „duma” na ogół wygrywa. Pomysł olimpiady ma wsparcie władz krajowych i w istotnym stopniu regionalnych.

Mam co najmniej wątpliwości czy międzynarodowa promocja w postaci organizowania zimowej olimpiady aż tak bardzo przekłada się na wybór naszego kraju jako celu wycieczek i wypoczynku. Kraków świetnie sobie radził i radzi ze swoją promocją, czy wiec olimpiada jest potrzebna? I tak powoli docieramy do sedna mojego wpisu. Otóż Kraków akurat niewiele tu ryzykuje, a bardzo dużo zyskuje. Stąd popularność pomysłu w Małopolsce.

Po zapoznaniu się z szeregiem wywiadów osób promujących zimową olimpiadę (a w szczególności z prezydentem Krakowa) i planowanymi inwestycjami, dochodzi się do wniosku że organizacja olimpiady zimowej to w zasadzie nic innego jak zapewnienie sobie finansowego i politycznego wsparcia rozwoju regionu. Plan finansowy (dostępny w internecie) obejmuje inwestycje w całym regionie. Od inwestycji ekologicznych i rozwój transportu szynowego w Krakowie (tramwaje), przez remonty i budowę dróg, po – oczywiście – obiekty sportowe. Finansowane to wszystko ma być z pieniędzy regionalnych, unijnych i władz centralnych. Trzeba zaznaczyć, że większość tych inwestycji  jest planowana do realizacji od dawna. W realizacji w pełnej (wymarzonej!) skali przeszkadzały: kryzysy i cięcia budżetowe, pzejściowe spowolnienia gospodarki, konkurencja innych projektów infrastrukturalnych, zmiany planów, spory  i – przede wszystkim – brak wystarczających środków u dawców kapitału (rząd, kolej, drogownictwo, samorządy itd.). Według planu do jakiego ja dotarłem, inwestycje szacowane są na 22 mld zł. Oczywiście wg szeregu innych opinii jest to wartość zaniżona i podaje się na przykład 30 mld zł.

Podporządkowanie skoku infrastrukturalnego metodzie „na olimpiadę” ma dla Krakowa i Małopolski szereg zalet. Władze regionalne oraz przede wszystkim rząd, kierują wszystkie siły i środki na przygotowanie olimpiady. By uniknąć międzynarodowego skandalu i pokazać na co nas stać, inwestycje podporządkowane olimpiadzie będą odporne na szereg ryzyk. Żaden kolejny rząd nie odważy się na wstrzymanie lub ograniczenie inwestycji by uniknąć kompromitacji, no bo przecież trzeba pokazać że mamy gest. Inwestycje „olimpijskie” będą odporne na polityczne decyzje wynikające ze zmiany priorytetów inwestycyjnych w kraju. Metoda „na olimpiadę” zabezpieczy inwestycje na ewentualne ryzyko braku środków w kasie państwowej. Jeżeli w skali kraju nakłady finansowe ulegną redukcji, to kosztem innych regionów, by realizacja inwestycji „olimpijskich” nie była zagrożona.

Po lekturze listy inwestycji można oczywiście powiedzieć, że te z grupy lokalnych komunikacyjnych i infrastrukturalnych są niezbędne. Ale takich inwestycji wynikających z faktycznych potrzeb jest w każdym regionie bez liku. Niestety środku zarówno krajowe jak i publiczne są ograniczone. Ponadto metoda „na olimpiadę” to forma wyciągnięcia z państwowo-unijnej puli na inwestycje i transportowo-sportowe projekty kilku mld zł extra. Pytanie tylko czy to jest fair wobec innych regionów które są bardziej niż małopolska infrastrukturalnie i turystycznie zapóźnione.

Metoda „na olimpiadę” jest też  przerzuceniem na wszystkich podatników kosztów promocji Krakowa i regionu jako celu wycieczek i miejsca zimowego wypoczynku. Kraków i cały region nic lub niewiele tu ryzykuje i nie musi tak jak obecnie szukać kompromisu pomiędzy kosztami i skutecznością promocji miasta i regionu.

Jednym z efektów rozwoju metodą „na olimpiadę” jest budowa lub remont istotnej części obiektów sportowych z kasy  państwowej lub z wykorzystaniem środków unijnych. Obiekty te mają być potem przez państwo w znacznym stopniu finansowane. W takim układzie, władze regionu czy konkretnej gminy nie muszą się zamartwiać pytaniem o sens budowy na przykład toru bobslejowego.

Nie mam nic do Krakowa. Byłem tam wielokrotnie i każdemu wizytę w Krakowie polecam. Rozumiem też punkt widzenia prezydenta Krakowa i jego dążenie do rozwoju miasta i regionu. Pytanie tylko czy Kraków ma problemy z promocją, bo wydaje mi się że nie.

Nie jestem zwolennikiem dyskutowania o kosztach i sensie organizowania olimpiady w oparciu o „narodową dumę” i promocję. Efekty takiej promocji są cokolwiek wątpliwe. Nikt nie kwestionuje konieczności rozwoju infrastrukturalnego, ale pozostaje pytanie dlaczego akurat Kraków i region miałyby być tu preferowane, bo niby najbardziej z regionów górskich nadaje się na organizację zimowych igrzysk? A może byłoby rozsądniej rozwijać infrastrukturę wypoczynkowo-rekreacyjną w Kotlinie Kłodzkiej? (byłem i też polecam).

Rozwój metodą „na olimpiadę” jest z punktu widzenia ogólnokrajowych potrzeb inwestycyjnych dość nietrafiony i obarczony ogromnym ryzykiem. Jest to preferowanie jednego regionu kosztem innych i marnowanie kilku mld zł, które mogą być ze społecznego punktu widzenia lepiej wykorzystane.

Zaszufladkowano do kategorii Opinie | Dodaj komentarz

Ograniczenie ulgi z tyt. wspólnego rozliczenia PIT dla małżonków. Pomysł ministra finansów.

Opublikowano 9 kwietnia 2014, autor: marekzelinski

Chciałbym jeszcze na chwilę wrócić do swego rodzaju sondażowej myśli przedstawionej pod koniec marca przez ministra finansów Mateusza Szczurka. Minister podzielił się refleksją, że ulga z tytułu  wspólnego opodatkowania małżonków w gruncie rzeczy nie przyczynia się do większej dzietności małżeństw i m.in. z tego też powodu warto się zastanowić nad jej modyfikacją. Pozostawmy na boku dywagacje czy minister sondował opinię publiczną, dzielił się refleksjami czy też delikatnie sygnalizował plany rządu. Wg rzecznika ministerstwa, rząd ani tym bardziej minister, nie pracują obecnie nad zmianami w ulgach. Sądzę jednak, że minister nieprzypadkowo zrobił medialną wrzutkę. I dobrze, bo temat wart jest przemyślenia.

Propozycja modyfikacji ulgi małżeńskiej wywołała spory oddźwięk. Wystarczy wrzucić w  wyszukiwarkę internetową stosowne cytaty czy hasła, a można zobaczyć jak wiele mediów, ludzi , blogerów itd. komentowało tą propozycję. Niestety, praktycznie zawsze byli to obrońcy obecnego rozwiązania. Spotkał się więc minister z dość powszechną krytyką. W Polsce bardzo trudno się zmienia system podatkowy, a już szczególnie ulgi dające wymierne korzyści obywatelom, ponieważ niechętnie zgadzamy się na ich tracenie. Wprawdzie minister sugerował raczej przeniesienie ulgi na inne cele  związane z polityką rodzinną, to jednak wielu komentatorów było przekonanych, że minister po prostu szuka oszczędności.
Moim zdaniem co rok lub co kilka lat warto podyskutować nad uzasadnieniem ulg podatkowych. Podyskutujmy więc i o tej. Powodów dla których warto podyskutować jest co najmniej kilka. Jaki jest cel tej ulgi? Jest uzasadniona ekonomicznie, społecznie? No i na koniec: czy będzie nieszczęściem gdybyśmy tą  ulgę odebrali lub wykorzystali gdzie indziej.

Wbrew pozorom nie jest moim celem wyprowadzenie prostego wniosku, że jestem „za” ulgą lub „przeciw”. Powiedzmy, ze ten wpis ta raczej forma tzw. akademickiej dyskusji. Warto jednak ustawić ulgę małżeńską w hierarchii ważności zarówno z perspektywy społecznej jak i finansów państwa. Dyskusja o podatkach i finansach państwa jest w Polsce trudna, ponieważ jesteśmy narodem który wierzy że można jednocześnie być zwolennikiem obniżenia podatków i innych danin oraz być oczekwiać zwiększenia nakładów i ulg przez państwo. Mało kto widzi w tym sprzeczność.

Jako państwo musimy trzymać pod kontrolą wydatki sektora finansów publicznych by nie stworzyć nieefektywnego molocha uginającego się pod ciężarem rosnącej redystrybucji dochodu narodowego. My Polacy mamy też miękkie serca. Jesteśmy hojni i chętnie wskazujemy gdzie należy zwiększyć wydatki. Nie trzeba daleko szukać. Kryzys ukraiński zachęcił do apeli o wzrost nakładów na wojsko. Już tylko mała zmiana nakładów z obecnych 1,95% PKD na 2,1%, to o. 2,5 mld zł rocznie. Po proteście rodziców dzieci niepełnosprawnych wszyscy chcemy im pomóc i potwierdzamy że wynagrodzenie minimalne dla rodzica opiekującego się dzieckiem niepełnosprawnym to kpina (rodzice oczekują nawet średniej krajowej). Do tego dochodzi polityka prorodzinna i pomysły zwiększenia nakładów na służbę zdrowia. Trzy ostatnie pozycje to tak naprawdę, w zależności od wariantów, dodatkowe wydatki sięgające nawet „małych” kilkudziesięciu mld złotych. Jakby tego było mało, mamy  na głowie deficyt finansów publicznych. W tym wszystkim trzeba osadzić ulgę małżeńską. Jak rozumiem, po tym przydługim wstępie, sugestia ministra finansów o przeniesieniu ulgi na innych cel przestaje nas dziwić.

Wg pomysłu M.Szczurka, prawo do wspólnego rozliczenia miałyby stracić małżeństwa bezdzietne. A więc m.in. te które dzieci jeszcze nie mają (ludzie młodzi)  lub już ich nie mają na utrzymaniu (ludzie starsi). Małżeństw mamy w Polsce niemal 8,5 mln., z czego z dziećmi pomad 4 mln. Tzw. ulga małżeńska kosztowała budżet w ostatnich 4-5 latach ok. 3 mld zł rocznie. Po odebraniu ulgi małżeństwom bezdzietnym, państwo zyskałoby ok. 1,5 mld zł, które można przeznaczyć na większe wsparcie polityki prorodzinnej (jak sugeruje minister) lub na zmniejszenie deficytu finansów (jak sugerują złośliwi, którzy nie wierzą w deklaracje ministra). Sądzę jednak, że wobec ograniczeń w powiększenia wydatków państwa, minister po prostu zaproponował efektywniejsze wsparcie rodziny, kosztem mniej potrzebnej ulgi.

Ulgę małżeńską można krytykować i bronić. Zacznę od końca, czyli obrony. Ulga pomaga niwelować różnice w wynagrodzeniach pomiędzy mężczyznami a kobietami (to ostatnio nośne hasło, ale i nie pozbawione racji) oraz w wykształceniu czy sytuacji na rynku pracy. Ten ostatni argument może być ważny dla małżeństw w starszym wieku, ale i wtedy gdy jedno z małżonków decyduje się na pomoc rodzinie (np. opieka nad wnukami). Małżeństwo może „pod ulgę” świadomie podejmować decyzje dotyczące zarówno funkcjonowania małżeństwa jak i przygotowywania się do rodzicielskich obowiązków. Przykład: małżeństwo podejmuje decyzję, że jedno z małżonków poświęca się domowi lub innym zajęciom, podejmując niską płatną pracę niewymagającą poważniejszych umiejętności. Na ulgę można patrzeć jak na jeden z wielu bodźców do podjęcia wspólnego życia. Nie ma co ukrywać, że z wielu względów zarówno ludziom jak i państwu jest na rękę gdy ludzie żyją razem (pomoc, opieka itd.).

A za co ulgę można pokrytykować? Czy sam fakt zawarcia związku małżeńskiego jest wystarczającym powodem do ulgi? Wątpliwe by bodźcem do wspólnego życia była możliwość korzystania z ulgi, która z punktu widzenia kosztów życia (i łącznych wynagrodzeń) nie ma poważniejszego znaczenia dla danego związku (przynajmniej w większości przypadków). Na skali skuteczności ulg i innych bodźców, czyli wywoływania określonych skutków społecznych, ulga nie wydaje się być nadzwyczaj efektywne, żeby nie powiedzieć: „poniżej średniej”. Państwo „traci” , jak wyżej wspomniałem, ok. 1,5 mld zł na uldze dla par bezdzietnych. Jest to znaczna kwota, którą można przeznaczyć na politykę prorodzinną lub innych cel. Podobną kwotę wywalczyły niedawno protestujące matki dzieci niepełnosprawnych.

Jak sądzę, po powyższej lekturze można być nieźle skołowanym. I trochę o taki efekt też mi chodziło, ponieważ podejmowanie decyzji o charakterze społecznym wcale nie jest takie proste. Nie rezygnowałbym jednak pochopnie z tej ulgi i zostawił jako rezerwę do likwidacji lub ograniczenia na trudne (kryzysowe ?) czasy. Brakuje mi też dokładniejszych danych: kto z ulgi korzysta (struktura wynagrodzeń i wieku, itd.). Cześć z tych informacji może dostarczyć rząd, a resztę można pozyskać pewnie poprzez badania sondażowe. Można ograniczyć korzystanie z ulgi w oparciu o kryterium przychodów, wieku lub innych. Pytanie oczywiście czy miałoby to sens w porównaniu ze skomplikowaniem rozliczenia podatkowego. Nie będą też ukrywał, że wpierw wolę podyskutować o – przykładowo – ukróceniu przywilejów emerytalnych zanim weźmiemy się za ulgę małżeńską.

Zaszufladkowano do kategorii Opinie | Dodaj komentarz

Zostać w OFE czy nie?

Opublikowano 2 kwietnia 2014, autor: marekzelinski

Od wczoraj możemy zawiadamiać ZUS o naszej decyzji w sprawie: oszczędzamy dalej w OFE czy nie. W mediach (a dokładniej w prasie) sporo artykułów i informacji przypominających o decyzji jaką mamy podjąć do końca lipca. Mam nadzieję, że z biegiem czasu również rząd się medialnie zaaktywizuje. Nie zwlekają z informacją za to towarzystwa emerytalne.  Moje OFE właśnie przesłało mi przy okazji zeznania za rok poprzedni również informację o zmianach zachodzących w tym roku. Uczciwie muszę powiedzieć, że materiał nie ma cech reklamy w powszechnym tego słowa rozumieniu, ale kilka zdań i grafika było dość sugestywnych. Rozbawiło mnie podkreślenie, że opłaty uległy obniżeniu do 1,75%. Brakowało tylko uwagi: „….. i dokonano tego decyzją administracyjną wbrew naszej woli”. Ale niech tam, nie będę się czepiał (przynajmniej na razie).

Podejrzewam, że podjęcie decyzji łatwe dla wielu Polaków nie będzie. Już bowiem za pośrednictwem mediów docierają do nas echa dawnego ideologicznego sporu o zmiany w OFE. Premier i kilku innych czołowych polityków koalicji rządzącej pytani przez dziennikarzy o osobiste decyzje ws. OFE, poinformowali o rezygnacji z OFE, ale niepotrzebnie pozwalając sobie przy tym na przemycanie negatywnych opinii o OFE. Z drugiej strony L.Balcewicz znowu publicznie wylewa kubły  pomyj pod adresem ZUS i repartycyjnego systemu emerytalnego, dopuszczając się przy tej okazji szeregu przekłamań i manipulacji.

Dla dużej części Polaków, kwota ewentualnej składki do OFE jest (ze względu na ich poziom wynagrodzenia) na tyle mała, że rozważanie o wyższości OFE nad ZUS nie ma większego sensu. Podobnie z osobami, które mają za sobą na przykład połowę okresu życia zawodowego. Wcale to jednak nie oznacza, żeby rezygnować z przelewanie części (2,92%) swoje składki do OFE. Liczy się każdy grosz.

Ilustracja pochodzi ze strony: http://emerytura.gov.pl/wybor-ofezus/podzial-skladki/

Alternatywą dla lokowania części składki na OFE jest subfundusz w ZUS. Dyskusja o tym co jest lepsze, sprowadza się tak naprawdę do porównania tych dwóch form lokowania, pod względem ryzyka oraz opłacalności. Przed przygotowaniem tego wpisu na blogu, przeprowadzałem szacunki ale ich prezentacja i tak opatrzona byłaby szeregiem „ale”, „pod warunkiem, że”, „przy założeniu, że”, „prawdopodobieństwo, że”.. itd. Bardzo (ale to bardzo, bardzo) wszystko to sprowadzając do wariantu uśrednionego, zaryzykuje twierdzenie że OFE powinno być nieco opłacalniejsze dla przyszłych emerytów. Subfundusz ZUS ma być waloryzowany o średnią z 5-letniego wzrost nominalnego PKB. I nie jest to wartość mała. Obecnie, pomimo niełatwych minionych kilku lat, będzie to ok. 5%. Powinniśmy jednak założyć, że takie tempo wzrostu PKB nie jest możliwe do utrzymania nieskończenie długo. Dynamika PKB krajów rozwiniętych, a takim pewnie się kiedyś staniemy, nie osiąga takiego poziomu (jedynie przejściowo). Dla przykładu, w przypadku Niemiec taki wskaźnik wyniesie obecnie 2%-2,5%. Należy też sobie uświadomić, że administracyjne ustalanie dowolnie wysokiej zasady waloryzacji subfunduszu w ZUS ma swoje wady. To my pokrywamy z naszych składek i podatków koszty waloryzacji. Wobec tego, liczyłbym się z tym że w przyszłości zasada waloryzacji subfunduszu może być zmieniona na nieco mniej korzystną ale i mniej kosztowną dla obywateli. Powyższe stopy waloryzacji nie zostały „urealnione” inflacją (!).

A co z lokowaniem w OFE? W średnim okresie w portfelach OFE z konieczności dominować będą akcje. Nie ma co ukrywać, że lokowanie na giełdzie długoterminowo powinno przynieść nieco więcej korzyści nić waloryzacja w subfunduszu ZUSowskim. Problem jednak jest z określeniem o ile. Być może w całym okresie oszczędzania może to być od 1 do nawet 3 pkt. proc. Sporo zależy od tego w jakim okresie zaczniemy oszczędzać w OFE i w jakim okresie będziemy się z OFE wycofywać. Ile kryzysów, i jak głębokich, świat zaliczy. Itd., itd.

Jest jeszcze ryzyko wypłacalności i jego dywersyfikacja. Nie można wykluczyć, że nałożenie się w przyszłości skutków niekorzystnej struktury demograficznej i słabego wzrostu gospodarczego (lub nawet stagnacji), może spowodować problemy z wypłatą środków w ZUS w wielkości wynikającej ze zgromadzonego kapitału i oczekiwanego okresu życia. Ryzykiem jednak obarczone jest i OFE. To ryzyko długotrwałych kryzysów na rynkach finansowych. Kryzysy te mogą mieć źródło zewnętrzne jak i wewnętrzne. Przypominam, że jeżeli państwa będzie finansowo zbyt słabe by wypłacać na bieżąco emerytury ZUSowskie, to na pewno odbije się to na cenach krajowych akcji i nie-skarbowych papierów dłużnych, którymi wypchane będą pewnie portfele OFE.

No więc przelewać dalej do OFE swoje 2,92% składki czy nie? Odpowiem tak: ja w OFE zostaję. Moja decyzja jest wynikiem rozkładu ryzyk, korzyści i – Uwaga ! będzie patriotycznie – wiary w mój kraj i jego szanse rozwoju w najbliższych dekadach.

Zaszufladkowano do kategorii Finanse osobiste | Otagowano | Dodaj komentarz

No i krachu nie było. OFE po zmianach.

Opublikowano 22 marca 2014, autor: marekzelinski

Redukcja aktywów OFE przebiegła łagodnie, tak dla samych OFE jak i dla giełdy oraz rynku długu. Zgodnie z założeniami rządu, OFE miały przekazać 51,5% swoich aktywów wg stanu z 31 stycznia 2014 przekazać do ZUS. Przekazane miały być papiery rządowe i instrumenty przez rząd lub jego agendy emitowane. Regulacje rządowe wskazywały, jakie aktywa i w jakiej kolejności miały być przekazywane do ZUS.  W wyniku tej operacji OFE to od lutego mocno inny twór.

Jeszcze na koniec stycznia wartość aktywów OFE wyniosła 298,2 mld zł. W lutym OFE wystartowały  z aktywami uszczuplonymi o 153 mld zł. W chwili rozpoczęcia działalności w lutym, OFE miały na starcie ok. 144 mld zł. w portfelach. Biorąc pod uwagę działania OFE w poszczególnych grupach aktywów i sytuację rynkową, śmiało można powiedzieć że operacja redukcji aktywów OFE przebiegła bez zakłóceń. Na szczęście też dla rynków finansowych, kryzys ukraiński niemal nie miał przełożenia na sytuację rynkową ani w chwili redukcji portfeli OFE, ani obecnie. Oczywiście kryzys ukraiński był i jest poważnym czynnikiem ryzyka również dla OFE. OFE po redukcji aktywów stały się agresywnymi funduszami akcyjnymi i ewentualne ostrzejsze spadki na giełdzie krajowej i zagranicznych z całą pewnością nie ułatwiałyby przebudowy i dostosowania  portfeli akcji do nowych warunków działania. Do tego należy pamiętać, że lada chwila zaczynamy czteromiesięczny okres decyzyjny, w którym przyszli emeryci mają zdecydować gdzie lokować swoje składki. Spadki na giełdach wywołałyby masową rezygnacją z korzystania z usług OFE (czyli przesyłania do nich swoich składek).

Jak wspomniałem, OFE startowały z lutym z aktywami ogółem o wartości 144 mld zł. Na koniec miesiąca wartość aktywów podskoczyła prawie do 153 mld zł. To przede wszystkim zasługa kilkuprocentowych wzrostów na giełdzie krajowej i głównych rynkach zagranicznych w lutym. Drugim czynnikiem był tradycyjny napływ składek (1,1 mld zł). OFE nie wykonywały żadnych gwałtownych ruchów w okresie przygotowawczym do redukcji aktywów, ani tuż po tej operacji (mowa o strukturze aktywów). Nie oznacza to oczywiście, że nie robiły nic. W ostatnich dwóch miesiącach OFE nieco powiększyły swój portfel papierów skarbowych, by uzyskać odpowiedni ich udział przed redukcją na początku lutego. Jednak na znacznie większą uwagę zasługują zmiany w portfelu akcji. Już jakieś trzy kwartały temu OFE zaczęły nieco zwiększać udział akcji zagranicznych w portfelu. Niemniej w  skali całych aktywów była to wartość dość marginalna (1,3% aktywów w czerwcu 2013). Jesienią udział akcji zagranicznych w portfelu powoli zaczął rosnąć. W styczniu i lutym, wartość portfela akcji zagranicznych rosła już co miesiąc o 15%-20% miesięcznie. Wg nowej struktury (po redukcji aktywów o papiery skarbowe) udział akcji sięgał 88%. Składało się na to 84% akcji krajowych i niemal 4% zagranicznych (odniesienie do aktywów ogółem).

Nie ma co ukrywać, że zmiany w zasadach działania OFE jakich byliśmy świadkami, stawiają instytucje tego sektora w nowej, grubo trudniejszej rzeczywistości. OFE w średnim terminie będą funduszami agresywnymi. Szczególnie wymagający będzie obecny rok, ponieważ w 2014 r. OFE muszą utrzymywać w akcjach min 75% wartości portfeli. Taki próg ustalono m.in. by zapobiec spadkom na giełdzie i by utrzymać w okresie przejściowym nominalne zaangażowanie w akcjach bez większych zmian. Próg 75% w chwili jego ustanowienia stał się przedmiotem krytyki środowiska finansowego reprezentującego OFE, ale tak naprawdę był m.in. odpowiedzią na sianie zagrożenia przez to samo środowisko, że po odebraniu możliwości lokowania w papiery skarbowe, OFE mocno zredukują portfel akcji co fatalnie się odbije na giełdzie. Na szczęście dla OFE, limit minimalny na akcje, co roku ma być zmniejszany o 20 pkt. proc. W przyszłym roku więc, będzie to już tylko 55%. Równocześnie co roku rośnie limit na inwestycje zagraniczne. Z 10% aktywów w tym roku, do 30% za trzy lata. Zarysowane tempo zmian limitów pozwoli na spokojne dopasowanie się OFE do nowej rzeczywistości, bez negatywnych konsekwencji dla naszej giełdy. Jestem też przekonany, że OFE dość łatwo znajdą (i przyczynią się do wykreowania) alternatywę dla akcji na okresy dekoniunktury na giełdzie.

Zmiany w OFE przypadły na względnie korzystny okres w gospodarce, co ma swoje przełożenie na giełdę. Perspektywy makroekonomiczne dla Polski i Europy nie są może jeszcze różowe, ale na pewno w miarę korzystne. Zostało to zresztą dostrzeżone przez inwestorów giełdowych, co spowodowało wywindowanie cen akcji na chyba zbyt wysokie poziomy. Rynki akcji nie są na tyle atrakcyjne by w nie inwestować bez opamiętania, ale skala przewartościowania jest do zaakceptowania, o ile zrealizują się długoterminowe prognozy PKB dla krajów rozwiniętych i Polski. Rynek polski wydaje się dość atrakcyjny przy długoterminowej (a nawet średnio-) perspektywie, natomiast większość giełd zagranicznych wykazuje mniejsze lub większe przewartościowanie. Dla zarządzających w OFE oznacza to względny komfort, ale i naprawdę przemyślanie i selektywne zakupy.

Pewnym wyzwaniem dla OFE jest spadek wpływów z tytułu składek w II poł. roku  i wypłaty w tytułu tzw. suwaka. Nie sądzę by był to poważniejszy problem, a już na pewno jeszcze nie w tym roku. Bez względu na wynik deklaracji Polaków na koniec lipca, wpływy ze składem przeważą nad wypłatami w bieżącym roku. Przyszły rok jest już mniej pewny. Jeżeli jednak założymy, że polowa Polaków pozostanie w OFE, to po odjęciu wypłat z tytułu suwaka (2,3 mld zł wg ministerstwa finansów), saldo może wynieść plus 5 mld zł. zarządzający OFE muszą się przestawić na działanie w zupełnie nowych okolicznościach. Dotychczas OFE dostała łatwy i pewny pieniądz w postaci przymusowych i w miarę przewidywalnych przelewów z ZUS. Za dwa-trzy lata sytuacja może być radykalnie inna.

Zaszufladkowano do kategorii Wycena i analiza przedsiębiorstw; analizy branżowe | Dodaj komentarz

UE i euro. Strona ekonomiczna i polityczna.

Opublikowano 11 marca 2014, autor: marekzelinski

Kryzys ukraiński mimowolnie wywołał powrót do dyskusji o Unii Europejskiej i wspólnej walucie euro w kontekście szeroko pojętego bezpieczeństwa. Nasi politycy zachęcają Ukrainę do jak najściślejszych związków z Ukrainą, a na naszym wewnętrznym podwórku na chwilę powróciła dyskusja o wejściu do strefy euro, czyli mówiąc prościej  o zamianie złotego na euro.

Jak zasugerowałem w tytule, UE to projekt – w uproszczeniu – ekonomiczny i polityczny. Niejednokrotnie zwracałem uwagę, że analiza funkcjonowania w UE i ewentualnego przyjęcia euro, nie może być ograniczona tylko do sfery makroekonomicznej. Oczywiście w bardzo długim terminie strona polityczna jak najbardziej na ekonomiczną się również przekłada. Ocena ekonomicznych skutków i ryzyk funkcjonowania w UE czy przyjęcia euro, wydaje się względnie łatwa do oszacowania. Gorzej ze stroną polityczną. Strona polityczna stała się tematem sporów i podziałów w naszym lokalnym światku politycznym, reprezentowanym przez polityków i ludzi świata mediów. Prym w sceptycyzmie wobec UE wiedzie u nas prawa strona sceny politycznej. UE stała się przedmiotem kpin, zarzutów i zaczęła być prezentowana niemal jako zagrożenie. Antypatia do UE wśród polskiej prawicy przybrała takie rozmiary, że co bardziej odważni publicyści sugerowali nawet by przygotować się na ewentualne wycofanie z UE w chwili  kiedy bilans płaconych składek i otrzymywanych funduszy przestanie być dla nas korzystny. Jak bardzo polityka odjechała od realiów, pokazał nam kryzys ukraiński. Teraz nagle poznajemy wartość UE w sensie politycznym, dotychczas lekceważonym. To pokazuje, że tak trudno ekonomicznie wycenialny i wyśmiewany czynnik polityczny UE ma jednak realne znaczenie. Ironią losu jest to, że przekonują nas o tym politycy prawicowi.

Politycy polscy bez względy na odcień polityczny, zachęcają Ukrainę do wejścia w jak najściślejsze związki z UE. Docelowo do wstąpienia do UE. Przyczyny są dwie. Rozpoczęcie procesu integracji wymusza przeprowadzenie reform społecznych i ekonomicznych, które Ukraina powinna przeprowadzić bez względu na to czy do Unii wstąpi czy nie. Ukraińscy politycy i politycy polscy, którzy zachęcają Ukrainę do podpisania umowy stowarzyszeniowej z UE, wiedzą że im państwo jest silniejsze ekonomiczne, tym jego podatność na zewnętrzne szantaże ekonomiczne i polityczne jest mniejsza. Drugą przyczyną jest już samo członkostwo, które powoduje że dany kraj wchodzi pod parasol ochronny ogromnego organizmu gospodarczo-politycznego jakim jest UE. Parasol ten obejmuje wsparcie w postacie funduszy, ale i ochronę na wypadek gospodarczych problemów. Może to być wsparcie na wypadek kryzysu finansowego, ochrona na wypadek sankcji gospodarczych skierowanych tylko na jedno z państw UE, czy pomoc w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. Oczywiście UE nie daje wsparcia każdemu i bezwarunkowo. Warunkiem jest prowadzenie odpowiedzialnej i racjonalnej polityki gospodarczej, wewnętrznej i zewnętrznej.  

UE nie jest sojuszem o charakterze militarnym, ale trzeba zaznaczyć że współpraca na tym polu  rozwija się między państwami UE. Siłą UE jest ogromny potencjał ludnościowy i ekonomiczny oraz powolna integracja polityki zagranicznej. Ochrona w rozumieniu stricte militarnym jest jak na razie realizowana w ramach NATO, do której to organizacji należy większość państw UE.

Czy UE obroni kraj członkowski na wypadek zajęcia jego terytorium przez państwo spoza UE? Oczywiście sama przynależność do UE nie powoduje, że wrogie samoloty czy rakiety rozpływają się w powietrzu po naruszeniu granicy kraju członkowskiego. Obrona w rozumieniu militarnym jest rolą NATO i ewentualnie innych sojuszy do których należy członek UE. Wątpię jednak czy ktoś miałby ochotę na naruszenie bezpieczeństwa kraju UE, ze względu na konsekwencje ekonomiczne i polityczne. Ukraina ponosi niestety konsekwencje funkcjonowania w świecie „pomiędzy”. Kraj ten nie należy do UE, jest obecnie relatywnie słaby ekonomicznie i ma silnego bezkompromisowego sąsiada (czyli Rosję).

W ubiegłym tygodniu byliśmy świadkami niezwykle ciekawej różnicy zdań na sali sejmowej. Zaprezentowano w niej dwa odrębne (ale niekoniecznie sprzeczne) podejścia do bezpieczeństwa kraju. Mowa o debacie ws, poparcia dla Ukrainy. O ile premier mówił dość koncyliacyjnie, to już Jarosław Kaczyński i Janus Palikot przedstawili przy okazji posiedzenia, dwa odmienne poglądy na bezpieczeństwo kraju. J.Kaczyński wykorzystał debatę do zaprezentowania wniosku iż bezpieczeństwo jest proporcjonalne do wielkości i jakości sił zbrojnych. Tradycyjnie niestety nie zszedł do poziomu chociaż zarysu tego o co mu chodzi. Tymczasem Janusz Palikot przedstawił problematykę bezpieczeństwa w kontekście UE, co jako żywo pasuje do sytuacji Ukrainy. Dwa odmienne poglądy, a w tle UE i nakłady na armię. Ciekawe.

Nie jestem specem od wojska, ale zapewne obecna ok. 100-tysięczna polska armia nie pozwala na samodzielną obronę kraju oraz na poważniejsze militarne wsparcie innego kraju. Nasze 2% wartości PKB nakładów na armie to wbrew pozorom nie jest mało. Pod warunkiem, że weźmiemy pod uwagę gdzie jesteśmy (UA i NATO) oraz nasze możliwości ekonomiczne. Na tle innych państw świata również nie wypadamy źle (nakłady jako % PKB). Możemy oczywiście nakłady podwoić, ale to oznacza znalezienie kolejnych ponad 30 mld zł (to kwota rzędu 10% wydatków budżetu centralnego). Czy to coś zmieni? Wątpię, bo w porównaniu z armią rosyjską, nasza armia nadal będzie relatywnie mała, a liczbą samolotów czy okrętów Rosjan również nie przegonimy. Janusz Palikot swój wywód o bezpieczeństwie oparł na przykładzie Polski. Polska wybrała w minionych ponad dwudziestu latach drogę rozwoju gospodarczego i przejścia pod parasol ochronny UE, która obok NATO stała się praktycznie gwarantem naszego bezpieczeństwa.

Warto w rozmowie o bezpieczeństwie przywołać walutę euro, co zrobiło w ostatnich dniach kilkoro ekonomistów i polityków, po wspomnianej debacie sejmowej. Z euro oczywiście nie strzela się do czołgów i samolotów, ale można istotnie zwiększyć ekonomiczne i polityczne bezpieczeństwo kraju. Kraj z euro jest mnie podatny na wahania gospodarcze z powodu zewnętrznych politycznych kryzysów i zwiększa się zakres jego gospodarczej ochrony przez kraje strefy euro i instytucje.

Dwa spojrzenia na bezpieczeństwo, przy zupełnie innym rozkładzie kosztów i skutków. Polskie propozycje dla Ukrainy i słuszne słowa Janusza Palikota, potwierdzają że projekt jakim jest UE przekłada się również na bezpieczeństwo,  a więc trudno policzalne wartości. Kiedy ponownie przystąpimy do dyskusji o UE i jej przyszłości oraz euro, warto o tym pamiętać i w bilanse zysków i strat ująć kwestie m.in. większego bezpieczeństwa dla Polski. A swoją drogą jest w tym coś niesamowitego, kiedy czołowy unijny sceptyk na naszej scenie politycznej (J.Kaczyński) zachęca Ukrainę do integracji z UE.

Zaszufladkowano do kategorii Opinie | Dodaj komentarz

Oszczędzanie na emeryturę

Opublikowano 3 marca 2014, autor: marekzelinski

Nerwowe czekanie na okres składania deklaracji OFE czy ZUS (kwiecień-lipiec) oraz opinie po najnowszych wynikach III filara (w IKE i IKZE opublikowane przez KNF) po raz kolejny wzbudziły dyskusję o oszczędzaniu na emeryturę. Od analiz psychologicznych przyczyn odsuwania decyzji o oszczędzaniu na emeryturę przez Polaków, po tradycyjne zwalanie winy za wszystko przez finansistów i publicystów na państwo i polityków.

                 Faktycznie nie mamy nawyku oszczędzania na emeryturę. Mam tu na myśli świadome odkładanie oszczędności z przeznaczeniem tylko i wyłącznie na emeryturę. W zasadzie jednymi z niewielu mierników są produkty: IKE i IKZE. Przed dziesięciu laty, kiedy startował IKE, plany rządowe mówiły o 2-3 mln kont już w 2005 r. Nic z tego nie wyszło. Kont IKE na chwilę obecną jest ponad 0,8 mln z czego w 2013 wpłacono środki jedynie na co trzecie konto. Pozwala to twierdzić, że dość szybko tracimy zapał do oszczędzania na emeryturę. Przejściowo kont było ponad 0,9 mln, by trzy lata temu spaść poniżej 0,8 mln kont.  Młodszy produkt, IKZE, zdobył niemałą popularność (niemal 0,5 mln rachunków), ale w 2013 wpłat dokonano jedynie na co dziewiątym. Jak widać nawet zsumowanie liczby rachunków z IKE i IKZE nie daje planowanych przed laty 2-3 mln rachunków. Rozminięcie się realiów z prognozami sprzed lat, nie tyle świadczy że to złe produkty czy źle promowane, co twórcy prognozy po prostu byli nazbyt optymistyczni w ocenie świadomości społecznej.

                Jeżeli naszą skłonność do dokładania na emeryturę mierzyć zainteresowaniem produktami dedykowanymi, to faktycznie trudno tu o optymizm. Zainteresowanie IKE czy IKZE pokazuje raczej smutną prawdę, że pomimo częstego pojawiania się tematu oszczędzania na emeryturę, Polacy nie specjalnie się tym przejmują. Dominują teoria w stylu, że jakoś to będzie.              

                Bo Polacy nie mają pieniędzy? Owszem, to w jakimś stopniu tłumaczy stan obecny, ale nie całkowicie. Kiedy przeglądam różne statystyki wydatków Polaków o charakterze konsumpcyjnym i niekoniecznie niezbędnych, to śmiało można powiedzieć, że Polacy lekceważą problem dodatkowego oszczędzania na emeryturę. Żyjemy chwilą.

                Coś jest na rzeczy, ze brak nawyku oszczędzania na emeryturę wynieśliśmy z poprzedniego systemu. Ryzyko ekonomiczne z jakim Polacy zetknęli się w poprzednim systemie, faktycznie nie dawało poczucia stabilności. Do tego można dodać pierwsze lata transformacji, kiedy ludzie uczyli się jakie lokaty pozwalają utrzymać wartość pieniądza, a jakie nie. Z jednej strony doznaliśmy szoku że dawne lokaty jak złoto i waluty nie gwarantują utrzymania wartości lokat czy ich pomnożenia, a z drugiej, wysoka inflacja budziła strach i skojarzenia z gospodarką socjalistyczną. Tak naprawdę dopiero od kilkunastu lat możemy mówić o  warunkach do stabilnego i długoterminowego oszczędzania. Z punktu widzenia świadomości społecznej, to bardzo krótki okres.

                Niestety, jednak nawet te kilkanaście lat doświadczyło nasze społeczeństwo wydarzeniami, które podtrzymują rezerwę do angażowania się w dedykowane instrumenty oszczędzania na emeryturę. Zmiany OFE zostały źle przyjęte przez sporą część społeczeństwa. To jednak nie tyle błąd polityków, co przede wszystkim efekt skutecznej kampanii środowiska finansowego, któremu udało się wypaczyć w mediach sens zmian w OFE, a przede wszystkim je podważyć.  Ale to nie jedyny grzech sektora finansowego i wpierających go ekonomistów. Sektor finansowy poważnie podważył zaufanie do siebie utrzymywaniem zbyt wysokich opłat w OFE, wciskaniem produktów niezrozumiałych dla klientów (np. polisy inwestycyjne itd.), przyjmowaniem szerokiego strumienia pieniędzy do funduszy inwestycyjnych w 2007 (co dla setek tysięcy ludzi skończyło się znaczną stratą), czy nawet rozczarowanie kredytobiorców kredytami mieszkaniowymi w chf. Oczywiście ten ostatni przykład nie jest związany z oszczędzaniem, ale poważnie nadszarpnął zaufanie do banków w przypadku wieloletniego wiązania się usługą z sektorem finansowym.

                Byłbym ostrożny z przerzucaniem winy na państwo za brak bodźców do oszczędzania. Mamy już grupę niezłych instrumentów dedykowanych oszczędzaniu na emeryturę, jak IKE , IKZE czy PPE. Bodźcem jest ulga w podatku dochodowym w tracie lub na końcu oszczędzania. Mało, dużo? Powiedziałbym: niemało. Ulgi podatkowe, to standardowy bodziec i jeżeli część krytyków uważa go za zbyt mały, to jaki powinien być? Finansiści radzą zwielokrotnienie. Im się oczywiście łatwo mówi, bo nie oni płacą. Będą doradzać cokolwiek, co zwiększy ruch w okienkach ich instytucji. Dla nich im większa ulga, tym większe pole do popisy by uszczknąć sobie część ulgi, poprzez opłaty czy „doklejane” produkty.

Jest tu też druga strona medalu, gdy mówimy o zachętach w postaci ulg. Wymienione wyżej trzy emerytalne produkty są w dużej mierze wykorzystywane przez osoby o relatywnie dobrej sytuacji finansowej jak na polskie warunki. Państwo (i ogół podatników) sponsoruje więc tych którzy powinni oszczędzać nawet bez zachęt, bo mają z czego. Tymczasem problemem są ludzie o najniższych dochodach i którzy nadwyżki, jeśli w ogóle mają, są raczej skromne. To, oraz daleki od zadowalającego, stan kasy państwowej, stawia pytanie o skuteczność i właściwy kierunek bodźców (grupa docelowa).

Wątpię by zwiększenie finansowego bodźca do oszczędzania na emeryturę, przyniosło poważniejszy i długotrwały skutek. Nasze oszczędzanie jest przede wszystkim funkcją posiadanych nadwyżek i konkurencji z bieżącymi wydatkami konsumpcyjnymi, niż bodźców. Po drugie obecnie dostępne instrumenty, mimo pewnej atrakcyjności, szybko traciły na zainteresowaniu.

Moim zdaniem dobrze z funkcji informacyjnej wywiązują się media. Jeżeli ktoś ma dostęp do prasy, tv czy radia (lub bywa w banku) to powinien nie tyle byś uświadomionym emerytalnie, co poczuć wręcz przesyt. Od lat Polacy są przestrzegani, że emerytura z ZUS to może być dla nich za mało. Co kto z tą wiedzą robi, to już jego wolna wola.

Biorąc powyższe pod uwagę, nie specjalnie mam ochotę zamartwiać się nad niską skłonnością do oszczędzania wśród Polaków. Oczywiście informować i zachęcać stale trzeba, ale tak naprawdę to wygląda na to, że musi przejść przynajmniej jedno pokolenie by poczuć rozczarowane zbyt małą emeryturą. Dopiero ta wiedza (doświadczenie) zacznie być przekładana na dzieci i wnuki.

Zaszufladkowano do kategorii Finanse osobiste | Dodaj komentarz

Program PiS. Skąd oni wzięli te 200 mld zł długoterminowych depozytów?

Opublikowano 17 lutego 2014, autor: marekzelinski

Wciąż fascynuje mnie pomysłowość polityków w tworzeniu wrażenia, że znikąd można znaleźć mnóstwo pieniędzy, a przy tym niemal nikomu nic nie zabierając i nie zaciągając długu. Na lidera tej konkurencji wyrasta w tym sezonie politycznym PiS. Zapowiadana już w  mediach obietnica 1 bln złotych na inwestycje zachęciła mnie do zapoznania się z dopiero co przygotowanym programem.

Trzeba przyznać, że metoda zebrania 1 bln zł jest sprytna. W znacznym stopniu opiera się na zasadzie: jak troszeczkę się zabiorze z wielu dużych kupek pieniędzy, to na tych kupkach specjalnie nie ubędzie, a na inny cel można zgromadzić fortunę. Tymi kupkami są m.in. wszelakie fundusze europejskie. To trochę wg zasady, że jak każdy z Polaków przekaże 20 zł miesięcznie, to uzyskamy ok. 10 mld. czyli za prawie nic mamy mnóstwo pieniędzy na takie czy inne wydatki.

Co ciekawe, jedna z tych kupek jest już podbierana, o czym autorzy raportu chyba zapomnieli. Chodzi o zyski przedsiębiorstw państwowych. Wg programu PiS przedsiębiorstwom państwowym podbierzemy po 1/4 zysków i przekażemy na odrębny fundusz, co da przyzwoite kilka mld zł rocznie. Te pieniądze już są podbierane w formie dywidendy przysługującej Skarbowi Państwa i zasilają budżet, ci uszło uwadze autorów.

Nie jest jednak moim celem opiniowanie całego programu PiS. Na słynny już 1 bln zł inwestycji składa się również ..uwaga!…200 mld zł lokat. Zdaniem autorów :  „Polscy przedsiębiorcy prywatni ulokowali na rachunkach bankowych (w postaci lokat długoterminowych) środki rzędu 200 mld zł.” (str. 77 programu u dołu).

Nie mam zielonego pojęcia skąd autorzy raportu wzięli tą kwotą i określenie „długoterminowe”. Gdyby polski sektor bankowy miał 200 mld zł długoterminowych lokat, to bankowcy i KNF nie posiadaliby się ze szczęścia. Byłoby to 14% sumy bilansowej i 20% depozytów wykazywanych w pasywach sektora.

Nie mogąc uwierzyć, że autorzy programu przygotowanego przez ugrupowanie które pretenduje do przejęcia rządów w Polsce zrobili taki błąd, zajrzałem do danych o sektorze bankowym publikowanych przez KNF i NBP. Ciekawiło mnie jakim cudem wynaleźli kwotę 200 mld zł długoterminowych depozytów przedsiębiorstw. Skorzystałem z danych o należnościach i zobowiązaniach sektora bankowego, udostępnianych przez NBP. Otóż przedsiębiorstwa indywidulane wykazują na rachunkach na koniec 2013 r. ponad 28 mld zł. Z tego niemal wszystko to środki bieżące i lokaty (12%). Niestety praktycznie nic nie wykracza poza 2 lata. Czyli tutaj lokat długoterminowych nie ma!

Jedyne podobieństwo jakie znalazłem pomiędzy danymi dot. sektora bankowego a kwotą z programu PiS, to środki 208 mld zł środków bieżących i depozytów przedsiębiorstw (nie obejmuje to przedsiębiorstw indywidualnych). Z kwoty 208 mld zł, jedynie 46% (95,5 mld zł) to depozyty i instrumenty podobne. Niestety to depozyty krótkie lub bardzo krótkie. Z tego jedynie 1,5 mld zł to depozyty ponad 2-letnie. Tak naprawdę więc, przedsiębiorstwa nie mają w zasadzie depozytów długoterminowych, co nie powinno nikogo dziwić. W końcu nie po to prowadzi się przedsiębiorstwo by trzymać w banku kapitał na nisko oprocentowanych lokatach i brać kredyty obrotowe. A jak już ktoś ma długoterminowe nadwyżki, to ma kilka innych atrakcyjniejszych form inwestowania w Polsce.

            Środki finansowe na rachunkach bieżących i w depozytach krótkoterminowych, służą przede wszystkim utrzymaniu płynności. Środków faktycznie wolnych (czyli nadwyżek gotówki) jest w tych 208 mld raczej niewiele. Autorzy programu by dowiedzieć się co to za pieniądze i po co, powinni byli spojrzeć na dane GUS prezentujące aktywa przedsiębiorstw. Wtedy nie pisaliby dyrdymałów o wolnych 200 mld zł.

            Wg autorów, PiS planuje (jeżeli utworzy rząd) za pomocą ulg w PIT i CIT zachęcić przedsiębiorców do inwestowania tych rzekomo wolnych 200 mld zł. W zamian za inwestowanie, przedsiębiorstwa dostaną prawo do 100% odliczenia amortyzacji w roku poniesienia inwestycji lub 200% jeżeli inwestycje zostaną przeznaczone na badania i rozwój. Ręce opadają. Widać, że autorzy nie dość że zmyślili lub nie doczytali w NBP danych o co chodzi z tymi 208 mld złotych, to jeszcze nie pokojarzyli tych informacji z danymi GUS o przedsiębiorstwach i nie przemyśleli skutków podatkowych, gdyby w ogóle coś takiego mogło wypalić. Pełna ignorancja ekonomiczna.

Zaszufladkowano do kategorii Opinie | Dodaj komentarz

Banki. Znowu 15-stka.

Opublikowano 14 lutego 2014, autor: marekzelinski

Nieraz łapię się na kopiowaniu publicystycznej maniery w postaci opatrzenia tekstu ściągającym uwagę i przewrotnym tytule.  Tytule, który zawarłby kwintesencję omawianego problemu. I tak właśnie, kiedy przystępowałem do przejrzenia opublikowanych przez KNF wyników sektora bankowego na koniec 2013 r., zastanawiałem się czy znowu będzie 15-tka. Piętnaście to liczba miliardów, które pojawiają się w pozycji: wynik netto sektora bankowego. Trzeci rok z rzędu, sektor wypracował dokładnie 15,4 mld zł zysku. Biorąc pod wyniki odnotowywane przed kilku laty, sporo mówi o uporze managerów bankowych w osiągnięciu dobrego wyniku.

Rok miniony przyniósł niemało zmian w sektorze bankowym. Spadek stóp procentowych, decyzja o obniżeniu opłat interchange, drugi rok z rzędu relatywnie słaby wzrost akcji kredytowej, brak pewności poprawy koniunktury gospodarczej jeszcze kilkanaście miesięcy temu, spowodowały podjęcie kroków dostosowawczych by sprostać wymaganiom chwili obecnej i wyzwaniom najbliższych kwartałów. …. oraz by utrzymać 15 mld zł wyniku netto J.

Wartość kredytów i pożyczek (69% wartości aktywów) wzrosła jedynie o 4%. W większości to zasługa kredytów dla gospodarstw domowych, gdzie tradycyjnie przeważały kredyty hipoteczne. Wzrost akcji kredytowej więc był, ale kiedy odniesiemy kredyty czy całe aktywa sektora do PKB, to możemy mówić o stagnacji sektora. Aktywa sektora na koniec 2013 r. stanowiły 86% PKB, a kredyty i pożyczki 58%. Ten czas, banki wykorzystały na poprawę jakości portfela kredyty, co się w minimalnym stopniu udało.

Po dwóch latach wzrostu o 13% i 10%, przychody z tytułu odsetek spadły o 14% w 2013 r. nominalnie oznaczało to spadek o niemal 10 mld zł. Sektor ratował się (ale i dostosowywał do zmian stóp procentowych) spadkiem kosztów odsetkowych o 8,6 mld zł. Udało się też utrzymać niemal na niezmienionym poziomie przychodu odsetkowe. Dzięki temu wynik na działalności bankowej był mniejszy tylko o 3,3 mld zł, czyli 5,6%. Nie udało się w poważniejszym stopniu zmniejszyć kosztów funkcjonowania banków. Koszty pracownicze pozostały niemal na niezmienionym poziomie w porównaniu z 2012 r. , a koszty ogólnego zarządu minimalnie spadły. Inwestycje w nieruchomości i aktywa trwałe, w zasadzie nie wyszły poza proces odtworzeniowy. Ostatecznie powyższe czynniki i poprawa po stronie rezerw, pozwoliły wypracować 15,4 mld zł wyniku netto.

Nie obyło się bez spadku zatrudnienia. Na koniec 2013 r. w sektorze bankowych pracowało 174,3 tys. osób, co oznaczało spadek o niemal 0,8 tys. pracowników w ciągu roku. Większość zwolnień przypadła na  I poł. roku. Było to jednak i tak mniej niż w 2012 r. (redukcja o 1,5 tys. osób), kiedy to przez sektor bankowy przeszła główna fala zwolnień. Są co najmniej cztery główne przyczyny zwolnień: łączenia/przejęcia banków, zmiany technologiczne, zmiany kanałów dystrybucji usług i …. ratowanie się przed pogarszaniem wskaźników wydajności i efektywności. Trzeba jednak przyznać, że w skali całego sektora, redukcja personelu była marginalna i wyniosła zaledwie 1,3% zatrudnionych w ciągu dwóch lat.

Formalnie wynik netto sektora bankowego może budzić zazdrość. Gdyby przymierzyć go do przychodów – wzorem przedsiębiorstw niefinansowych –  rentowność netto na koniec 2013 r. 17,7% w dwóch latach poprzednich odpowiednio: 17,% i 15,7%. Jednak przyrównywanie wyniku netto do przychodów odsetkowych i z prowizji jest nie do końca porównywalne ze wskaźnikiem rentowności sprzedaży. W przypadku banków należy pamiętać przede wszystkim o wielkości aktywów i konieczności zasilenia kapitału własnego oraz poprawiania wskaźników wypłacalności. Z tej perspektywy 15,4 mld zł, to jedynie 1,1% wartości sumy bilansowej. KNF zarówno zachęca jak i stara się wymusić poprawę m.in. wskaźników bezpieczeństwa w sektorze., m.in. poprzez pozostawienie jak największej części zysków netto w bankach. Do tego dochodzą jeszcze przepisy europejskie. Decyzje managerów bankowych jak i instytucji nadzorczych przynoszą pozytywne skutki. Powoli, bo powoli, ale (dane KNF) współczynnik wypłacalności i współczynnik Tier 1 ulegają powolnej poprawie.

Dbałość o dobrą kondycję finansową w sektorze bankowym zdają się doceniać inwestorzy giełdowi. Obecny poziom WIG Banki to niemal 8,9 tys. pkt., co jest wynikiem niewiele ustępującym wskazaniom indeksu sektorowego w połowie 2007 r. O ile jestem mocno przekonany, że sektor bankowy powinien bez większego problemy wypracować przynajmniej kolejne 15 mld zł zysku w tym roku, to obecna wycena sektora zdaje się być przewartościowana o 10% do nawet 15%.

 

Zaszufladkowano do kategorii Wycena i analiza przedsiębiorstw; analizy branżowe | Otagowano | Dodaj komentarz