OPINIE EKONOMICZNE

Wielka dziura w finansach publicznych jaka powstała wskutek różnicy pomiędzy wydatkami i wpływami, zmusza do gorączkowego poszukiwania oszczędności. Na liście pozycji do zlikwidowania lub redukcji dość często pojawia się program Rodzina na swoim (RNS). Wymieniają ta pozycję zarówno ekonomiści i analitycy z instytucji niezwiązanych z rządem, ale i coraz częściej urzędnicy reprezentujący stronę rządową. Ostatnio, wg informacji „Rzeczpospolitej”, wnioski dotyczące m.in. RNS przekazał kancelarii ministra Michała Boniego Bank Gospodarstwa Krajowego, który obsługuje ten program. Zadaniem BGK była analiza obsługiwanych przez ten bank programów, na potrzeby rządu. BGK proponuje likwidację programu. Informacja prasowa podaje jedynie, że w opinii BGK, RNS przyczynia się do wzrostu cen mieszkań, korzystają na nim głównie banki i że nie spełnia swojej roli społecznej, bo korzystają na nim głównie osoby dobrze zarabiające (tzn. posiadające zdolność kredytową). Wg BGK, rezygnując z programu, państwo zaoszczędziłoby do 2020  4,5 mld zł.

Jednym z najtrudniejszych zadań w przypadku programów wsparcia budownictwa jest odpowiedź na pytanie, czy w ogóle są one potrzebne. To temat na poważne rozważania. W dużym skrócie przyznam, że jestem za wspieraniem budownictwa mieszkaniowego. Dyskusyjna jest skala i kierunki wsparcia. Być może będzie okazja wrócić do tego tematu. W tym wpisie skupie głównie na programie RNS w kontekście uwag BGK.

Z jednej strony mamy program wsparcia, ale z drugiej trzeba pamiętać, że nie odgrywa on specjalnie nadzwyczajnej roli. W 2007 z programu (pokrycie połowy odsetek przez pierwsze osiem lat spłaty) skorzystało zaledwie 4 tys. rodzin. Rok później niewiele więcej, bo tylko 6,6 tys. Główną przyczyną były limity cenowe metra kwadratowego, powyżej których wsparcie się nie należało. Koszt metra liczony jest dla miast – głównie wojewódzkich – i pozostałego obszaru województwa jako iloczyn kosztu budowy i wskaźnika (obecnie 1,4). Przykładowo, w 2008 dla Warszawy program pozwalał na wsparcie przy cenie nie większej niż 6,7 tys. i średniej cenie rynkowej – 8,3 tys. W kolejnym roku ceny metra kwadratowego spadły  w Polsce na ogół o nie więcej niż 10%, ale pułapy cenowe dla RNS wzrosły średnio aż o 33% (porównanie III kw 2008 z IV kw 2009). Radykalna zmiana parametrów przyczyniła się do w największym stopniu do popularności kredytu w 2009 r. W ubiegłym roku skorzystało z programu 31 tys. rodzin. Było to 16% kredytów hipotecznych udzielnych przez banki. W latach 2007 i 2008 było to odpowiednio 1,3% i 2,3%. W 2010 popularność programu RNS utrzymuje się na poziomie ubiegłorocznym w rozumieniu udziału w kredytach hipotecznych ogółem. Biorąc jednak pod uwagę wzrost liczby udzielnych kredytów hipotecznych, to w tym roku może skorzystać z programu od 35 tys. do 40 tys. rodzin.  

Każdy kolejny kredyt to koszt dla budżetu. Przy takim zainteresowaniu RNS jak obecnie, za dwa-trzy lata obsługa programu może pochłonąć nawet 1 mld zł rocznie. Zwracam na to uwagę, ponieważ prawdopodobnie to aspekt kosztowy zmusił rząd do przeglądu programów. Wg BGK rezygnacja z programu oznacza oszczędności rzędu 4,5 mld do 2020 r. Z przeprowadzonych przeze nie obliczeń wynika, że BGK robił obliczenia przy założeniu popularności programu na obecnym poziomie. Warto jednak zauważyć, że rząd sam wywołał popularność programu poprzez podniesienie wskaźnika aż do 1,4. I bez tego od III kw 2008 (górka cenowa na rynku mieszkaniowym) do chwili obecnej deklarowane koszty budowy (czyli bez wskaźnika) wzrosły o ponad 25%. Rząd ma więc możliwość sterowania zainteresowaniem RNS. Jeżeli więc koszty są za duże, to po co podnoszono wskaźnik. Dodatkowo dostępność programu RNS można było regulować innych parametrami określającymi dostęp do programu.

Zarzut o przyczynianie się do wzrostu cen mieszkań jest dyskusyjny, co nie oznacza że pozbawiony racji. Po prostu nie przeceniałbym go. Po drugie rząd sam jest tu winien, bo – jak wyżej wspomniałem – sam podnosi pułapy kwalifikacyjne ceny metra kwadratowego. Musimy pamiętać, ze każdy program wsparcia, w tym i RNS, jest przy okazji ingerencją w mechanizm rynkowy, czyli relacje popyt i podaż. BGK zwrócił uwagę na negatywną stronę określania pułapu cenowego. To co jest teraz wadą RNS, może być jego zaletą, na co dowodem są lata 2007 i 2008. Owszem, RNS ma cechy ingerencji w rynek, ale decydenci mogli tak ustawiać pułapy cenowe (co najmniej za pomocą wskaźnika) by uniknąć dofinansowania droższych mieszkań w największych miastach.

Wpływ programu na ceny rynkowe nie jest moim nadmiernie istotny. W ponad połowie kredyty w ramach RNS przeznaczone są na zakup mieszkań na rynku wtórnym i w kilkunastu procentach na domy jednorodzinne. W rzeczywistości RNS obniża koszt spłaty kredytu tylko (kapitał + odsetki) o ok. 9%. Biorąc pod uwagę średni kredyt ze wsparciem RNS (ok. 175 tys.), to i tak większość z tych którzy skorzystali z programu i tak skorzystałaby z normalnych kredytów. Przy kredycie na 25 lat na kwotę 175 tys. miesięcznie trzeba spłacać przynajmniej 1 tys. zł. RNS pozwala obniżyć płatność o ponad dwieście złotych miesięcznie przez pierwsze osiem lat. To istotne jeśli weźmie się pod uwagę sugestie BGK, iż program wspiera osoby które i tak stać na mieszkanie. To dziwny i zabawny zarzut. Trzeba sobie odważnie i uczciwie powiedzieć, że programu wsparcia tego typu i tak będą dotyczyły rodzin o dobrych dochodach, ponieważ rodziny gdzie rodzice otrzymują wynagrodzenie poniżej średniej krajowej każdy (czyli przynajmniej 2/3 społeczeństwa), nie mają szans na sprostanie obsłudze kredyty hipotecznego. Tu niewielką szansą są idee typu TBSów, a dalej to już tylko budownictwo komunalne. Te zaś jest przeznaczone raczej dla innej grupy klientów. Nie stać nas na razie na potężne wsparcie budownictwa dla osób o słabych wynagrodzeniach. Nie gardźmy więc programami dla osób średniozamożnych, bo one – idąc do nowych mieszkań – odstępują stare.

RNS można chwalić i ganić, jak każdy inny program wsparcia budownictwa mieszkaniowego opierający się na wsparciu w spłacie.  Z perspektywy czasu mniej mnie już kręci krytykowanie takiego czy innego programu wsparcia, a dostrzegam coraz większy brak konsekwencji. Nie potrafimy się na coś zdecydować. Mieliśmy kilka różnego typu programów i zawsze po kilku latach zainteresowanie słabnie.  Na razie widzę, że najważniejsza jest walka z deficytem finansów publicznych. Ok., zgoda. Ale właśnie tego typu program pozwalają rządowi na sterowanie popytem na program, za pomocą parametrów zawartych w ustawie i załącznikach. Przy mądrym wykorzystanie można by walczyć z patologiami rynkowymi (ceny) na rynku nowych mieszkań. Nie jest problemem zmniejszenie zainteresowania RNS nawet o połowę i to w ciągu 2-3 kwartałów. Swoją drogą jest to dobry przykład tzw. odsztywnienia wydatków budżetowych. W okresach niebezpiecznych dla finansów publicznych można zmniejszyć, decyzją urzędników, wydatki budżetowe. Oczywiście z pewną bezwładnością i bez możliwości całkowitego ucięcia wydatków (trzeba wypłacać wsparcie dla wcześniej podpisanych umów).

Jak pewnie wielu „użytkowników” prasy i telewizji, również i ja trafiam coraz częściej na felietony i wypowiedzi Krzysztofa Rybińskiego. Przypomnę, że to znany makroekonomista o godnym pozazdroszczenia dorobku naukowym, zawodowym i równie godnych pozazdroszczenia tytułach naukowych.

Krzysztof Rybiński zaczyna w ostatnich kilkunastu tygodniach przemieniać się w kąśliwego publicystę. Porusza w felietonach i na swojej stronie internetowej rzeczy wprawdzie ważne, ale sposób w jaki to robi zaczyna budzić pewne zakłopotanie. W sumie powinno mi być obojętne co kto pisze i jakiej formy używa do zwracania uwagi na ważne problemy ekonomiczne. I pewnie powinno mi być też obojętne czy K.Rybiński zwraca uwagę na ekonomiczne problemy kraju czy na siebie.

Moja opinia chyba nie jest chyba odosobniona, ponieważ porównanie przez Krzysztofa Rybińskiego rosnącego obecnie zadłużenia kraju do czasów Gierka, również wywołało poruszenie wśród ekonomistów (mam na myśli m.in. niedawną polemikę  na łamach Gazety Wyborczej).

W ostatnich tygodniach K.Rybiński był popularny dzięki dość niestosownym porównaniom z latami 70-tymi i uporczywego powtarzania przy każdej okazji (i na swoim blogu), że problemy z deficytem finansów publicznych i niesprawnością państwa są pochodną nadmiaru nieefektywnych urzędników.

Jak wyżej wspomniałem, pewnie byłoby mi obojętne jaką formę przekazu wybiera Krzysztof Rybiński, gdyby nie to, że po lekturze felietonu w „Dzienniku Gazecie Prawnej” (nr 138  z 20 września, „Asfaltowa pustynia innowacji”), można powiedzieć iż K.Rybiński nie szanuje czytelnika. Wspomniany artykuł, to nie kompetentna analiza ekonomiczna, tylko czysta publicystyka pisana pod gusta i oczekiwania czytelnika.

Wnioski i popierające je argumenty świadczą o tym, że autor tekstu wie iż czytelnicy w przeważającej części nie mają wiedzy by zweryfikować przedstawione tam opinie, a przy tym bardzo łatwo przyswajają cokolwiek co służy krytyce rządzących. Warto więc przedstawić postawione tam opinie. Dalej więc trochę cytatów i komentarzy.

W dużym skrócie, artykuł sugeruje ze państwo jest fatalnie zarządzane, a środki pozyskane z emisji długu są bezmyślnie wydawane itd.

„W społeczeństwach rozwiniętych państwo powinno dbać o jednostki słabsze, dotknięte nieszczęśliwymi zdarzeniami losu i zapewnić im minimum egzystencji. Na przykład inwalida, który stracił nogi w wypadku, a nie ma rodziny, która by go wsparła, powinien otrzymywać od państwa rentę”

„Wydatki socjalne, które szybko rosną, bo nie ma politycznej woli reform,..”

Tego typu opinie wśród polskim makroekonomistów to żadna nowość. Na ogół polityka socjalna mimo iż jest jednym z głównych „chłopców do bicia” w tekstach ekonomistów, to po poziomie argumentacji widać że środowisko makroekonomistów ma tą sfere państwa niezwykle słabo rozpoznaną. Żeby nie powiedzieć, że  wcale. Przykład z inwalidą, to raczej żart z czytelnika. Już obecnie poziom wsparcia dla osób wymagających opieki (w tym niepełnosprawnych) w pewnym stopniu jest uzależniony od tego czy osoba ma opiekę/wsparcie (wspólne zamieszkiwanie) np. rodziny. Po drugie, obecny poziom rent bynajmniej nie pozwala na hulaszcze życie. Uzależnienie przyznania pomocy od faktu czy ma się wsparcie rodziny czy nie, to raczej żart niż propozycja i do tego rozwiązani bardzo nieuczciwe. Ciekawy jestem, jak K.Rybiński ująłby to w ustawie i czy wie jak szybko musiałby ją nowelizować. Co do zmian, dotyczących wydatków socjalnych (kwot i kryteriów ich przyznawania) miały i maja miejsce zmiany, tylko że autor chyba się tym nie zainteresował.

„: jeżeli Tusk zadłuża Polskę szybciej niż Gierek, to na co wydaje te pieniądze? Pewne jest, że w niewielkim stopniu na tworzenie wiedzy i innowacji”

To żadne odkrycie. Z natury rzeczy wydatki stricte inwestycyjne i innowacyjne stanowią skromną część wydatków budżetu i – co za tym idzie – środków finansowych pozyskanych w drodze emisji długu. Dalej autor przytacza wyniki badań jednej z zagranicznych instytucji wskazujące, że Polska ma niezwykle niską liczbę patentów na tle innych krajów.

„w 1990 roku polscy naukowcy byli autorami 3585 patentów”…„Te same dane dla 2007 roku wyglądają następująco: Polska 242 patenty, Czechy 684, Korea Południowa 112 245 patentów, Dania 1602 patenty, Ukraina 511 patentów na skutek potwornej recesji, bo rok wcześniej mieli 1314 patentów. Te statystki są zatrważające. Dwadzieścia lat temu Polska była krajem, gdzie powstawało dużo innowacji prowadzących do aplikacji patentowych, teraz staliśmy się patentową pustynią, daleko za Czechami i Ukrainą.”

Krzysztof Rybiński, chyba zupełnie niechcąco niepoważnie potraktował własne argumenty. Jeżeli miałbym się posługiwać zależnością pomiędzy rozwojem gospodarczym i innowacyjnością gospodarki a liczbą patentów, to wyszłoby na to, że Ukraina jest lepiej rozwiniętagospodarczo od Polski. Autor nie wspomina o jakich patentach mówimy. Tej klasy ekonomista musiał przecież zauważyć, że przez ostatnie 20 lat Polska gospodarka doświadczyła bardzo dynamicznego wzrostu wydajności w wielu sektorach gospodarki i doznała technologicznego skoku. Kilka lat temu analizowałem branżę producentów łodzii motorowych i jachtów. Byłem po wrażeniem tempa rozwoju i adaptacji nowych technologii. To tylko jeden z wielu przykładów jakie mógłbym przytaczać. Jak widać wiec liczba patentów nie jest bezpośrednią determinanta rozwoju technologicznego gospodarki. Doprawdy nie wiem, jak takie fakty mogą uchodzić uwadze tak doświadczonego ekonomisty.

„Wróćmy zatem do teoretycznych rozważań na temat celu interwencji państwa. Na wojsko wydajemy 1,95 proc. PKB, ale eksperci twierdzą, że wojnę z Białorusią przegralibyśmy szybciej niż z Niemcami w 1939 roku. Ingerencje regulacyjne w gospodarkę mamy tak daleko posunięte, że według OECD jesteśmy najbardziej przeregulowaną gospodarką w tej grupie..”

Od razu napiszę, że sugestia powrotu do rozważań na temat celu interwencji państwa, to raczej żart autora, bo jakość „rozważań” widać w kolejnym zdaniu. Niedawny czas temu pisałem, że temat finansowania wydatków na obronność, przekracza możliwości ekonomistów. Nie potrafię powiedzieć czy w naszym  konkretnym przypadku 1,95% PKB wydatków na obronność to dużo czy mało. To w pewnym stopniu decyzja natury politycznej. Krzysztof Rybiński, jak widać, też nie wie, ale stara się to ukryć po przykryciem żartu. Żartu, co tu dużo mówić, mało zabawnego. Zresztą ze zdań o finansowaniu armii w rzeczywistości nic nie wynika. Mamy w ogóle zrezygnować z armii? Doprawdy nie wiem.

Ostatnie zdanie w cytacie trudno mi komentować, bo to publicystyka a nie ekonomia. Mogę tylko bezradnie napisać że to nieprawda, żeby nie powiedzieć – bzdura. Ma jednak ta zaletę, ze łatwo przyswajalna przez czytelników. Rozkoszujemy się wręcz w krytykowaniu własnego kraju.

Krzysztof Rybiński z dobrego ekonomisty przeobraża się w publicystę, który pisze pod gusta czytelników. Poziom krytyki obecnego rządu i „jakość” argumentów zeszła do poziomu jaki uprawia część zaangażowanych politycznie publicystów i polityków opozycyjnych. Żal trochę, bo czytelnicy nieobeznani w makroekonomii przyswajają tego typu argumenty, opierając się na zaufaniu do znanej z mediów postaci. Tymczasem, postać ( Krzysztof Rybiński) jawnie sobie kpi nie tylko z obecnego rządu ale i z czytelnika.

Świetnym miernikiem poziomu krytyki jest zauważenie i zainteresowanie ostrymi opiniami K.Rybińskiego w ostatnich miesiącach przez polityków i publicystów będących w opozycji do obecnego rządu. Bynajmniej nie wynika to z przenikliwości ocen K.Rybińskiego, bo  krytyczna opinię dotyczącą obecnego stanu finansów publicznych przedstawia w mediach dziesiątki publicystów i ekonomistów. To raczej poziom ocen i nieskrywana niechęć pod adresem obecnego rządu, zeszły do poziomu polskiej debaty politycznej.

A tak już na zakończeni: może doczekam czasów, kiedy pojawi się odważny ekonomista który, stojąc przed kamerą czy pisząc felieton w gazecie – pretensje o dług skieruje nie do premiera i rządu, a do Polaków. Premier nie bierze kasy z obligacji na własne potrzeby, a dlatego że żadna grupa  – nieważne czy zawodowa czy społeczna – nie chce słyszeć o ponoszeniu kosztów reformy finansów.

Problemy budżetowe zmusiły rząd i ugrupowania opozycyjne do szukania źródeł dochodów. Tzw. świat zachodni, szuka pieniędzy między innymi w sektorze bankowym. Motywacje są różne. Od spłacenia pomocy państwowej udzielonej w czasach kryzysu, przez ukaranie finansistów za ich niecne zachowanie, po bezwzględne szukanie źródeł dochodów. W końcu dyskusja dotarła do Polski. Okazało się, że i nasz rząd rozważa możliwość opodatkowania instytucji finansowych. Niemniej tzw. podatek bankowy nie pojawił się w pierwszej fali propozycji rządowych.

W Polsce dyskusja o podatku bankowym pojawiła się późno, ponieważ kryzys finansowy w niewielkim stopniu dotknął nasz systemu finansowy. Na szczęście też, sektor finansowy nie wymagał poważniejszych zabiegów ratunkowych. Trzeba podkreślić, że sektor finansowy nie przysporzył problemów gospodarce. Jeżeli już, to problemy ujawniły się między bankami (m.in. spadek zaufania na rynku międzybankowym krajowym i zagranicznym) co wymagało zwiększenia aktywności NBP. Niemniej pamiętać trzeba, że w obliczu kryzysu – jesienią i zimą 2008 r. – nasi bankowcy próbowali zasiać nieco paniki by wymusić na rządzie i banku centralnym działania pomocowe większe niż to było potrzebne. Tak jak można było przypuszczać, wyniki finansowe banków z okresu 2009 i 2010 wskazują, że krajowy sektor bankowy nie ucierpiał poważniej z powodu kryzysu. Obyło się bez drastycznego cięcia kosztów i etatów. Wprawdzie zysk netto sektora bankowego spadł w 2009 i 2010 o połowę w porównaniu z latami wcześniejszymi, ale jest to przede wszystkim konsekwencja wzrostu rezerw.

Z ekonomicznego punktu widzenia, dylematem dla wielu ekonomistów jest problem, czy wolno poszczególne sektory gospodarki obciążać selektywnymi podatkami. W końcu jest to naruszenie zasady równości. Osobiście nie jestem przeciwnikiem zróżnicowania sektorów gospodarki pod względem skali obciążeń fiskalnych. Pod warunkiem jednak, że zróżnicowanie obciążeń będzie wynikiem analizy społeczno-ekonomicznej, a nie motywowane ideologicznie lub doraźnymi problemami finansowymi państwa.

Uproszenie systemu obciążeń fiskalnych i zrównanie stawek podatkowych głównych podatków jest postrzegane przez niektórych ekonomistów jako ideał. Jest to jednak sytuacja nie do osiągnięcia z wielu powodów. Regulacje prawne i ekonomika poszczególnych sektorów, powodują że niektórym z nich łatwiej osiągać świetne i stabilne wyniki finansowe, a innym nie. Inaczej więc reaguje na wahania koniunktury hutnictwo, inaczej sprzedaż detaliczna artykułów spożywczych, a jeszcze inaczej sektor bankowy. Wymagania techniczne czy skala działalności zapewniająca efektywne działanie, również różnicują sektory. W innych warunkach więc działa KGHM, a w innych mały producent mebli. Na to nakładają się problemy natury społecznej, powodujące zróżnicowanie pod względem skali obciążeń. O ile więc cały proces związany z dostarczeniem (produkcją) obywatelom podstawowych artykułów żywnościowych i usług medycznych, obłożony jest niskim podatkiem VAT, to papierosy i alkohol dociążone są akcyzą. Na to wszystko nakłada się działanie regulatora (państwa), który ciągle szuka dodatkowych źródeł wpływów budżetowych, co czasami prowadzi do szukania pieniędzy tam gdzie one w danej chwili są, ale bez analizy długotrwałych skutków dla efektywności i racjonalności działalności gospodarczej.

Po zarysowaniu tła ekonomicznego, pozostaje szukać odpowiedzi na pytanie gdzie ulokować w tym schemacie sektor finansowy. Specyfiką rynku usług finansowych takich jak usługi bankowe i ubezpieczeniowe jest niewielka podatność na spadek popytu na świadczone usługi w okresach słabej koniunktury. Średnie wynagrodzenie w sektorze bankowym przekraczało średnią w przemyśle niemal o  2 tys. zł. na koniec 2009 r. Itd, itd. Sektor finansowy należy więc do tych, którym łatwiej przerzucić część kosztów na otoczenie gospodarcze oraz może sobie pozwolić na wynagradzanie pracowników lepiej niż w innych sektorach. Przykładem mogą być m.in. wynagrodzenia zarządów firm giełdowych, tzn. banków na tle reszty notowanych firm. Upraszczając, można powiedzieć że sektor finansowych pobiera swego rodzaju rentę za prawno-ekonomiczne umocowanie w gospodarce.

Zanim jednak przystąpi się do fiskalnego „dociążenia” banków, warto przypomnieć że banki płacą wszystkie powszechne podstawowe podatki, ZUS, itd. Dodatkowo kilka lat temu wprowadzono podatek od oszczędności i inwestycji (popularnie zwany podatkiem Belki), na czym cierpią klienci sektora finansowego. Państwa czerpie z tego tytułu od 3 do 5 mld rocznie. Do tego narastający deficyt budżetowy zachęcił rząd do drenowania firm państwowych (w tym instytucji finansowych) pod postacią dywidendy. To kolejne kilka miliardów złotych rocznie.

Szkoda, że dyskusja o dodatkowym obciążeniu sektora finansowego nie jest wynikiem szerszej dyskusji o długofalowej polityce podatkowej państwa, a skutkiem doraźnego szukania środków finansowych na łatanie deficytu budżetowego. Na to nałożyły się antypatie do banków i próby zaskarbienia sobie opinii publicznej przez część polityków.

No ale trudno. Jesteśmy tu i teraz. Nowy podatek nazywany jest przez pomysłodawców podatkiem bankowym. Pomysłodawcy na ogół wymieniają banki, firmy ubezpieczeniowe i TFI, ale w tym układzie udział banków w aktywach ogółem sięga ok. 80%. Ograniczenie się więc do bankowości w dalszych rozważaniach nie będzie nadmiernym uproszczeniem. Wartość podatku to iloczyn stawki i wartości aktywów. Rząd wprawdzie dopiero rozważa wprowadzenie takiego podatku, ale z przecieków dowiadujemy się, że oczekuje się wpływów określanych jako kilkaset milionów złotych. Oznacza to podatek pomiędzy 0,05% a 0,1% wartości aktywów. Opozycja idzie dużo dalej. SLD wspomina o podatku 0,3%, a PiS aż o 0,39%. W tym ostatnim przypadku podawane przez polityków PiS w mediach kwoty, sugerują nawet podatek zbliżony do 0,5%. Problem z propozycjami partii opozycyjnych polega na tym, że bardzo chcą społeczeństwu udowodnić, że nie ma potrzeby podnoszenia VATu, bo można tą samą kwotę uzyskać poprzez obciążenie banków. PiS oczekuje ponad 5 mld złotych, co odpowiada wartości zysku netto sektora bankowego po I półroczu 2010 r., czy wartości prawie 1% depozytów. Można nie lubić bankowców, ale wypadałoby mieć szacunek dla ekonomii. Co ciekawe politycy PiS zarzekają się, że podatek nie będzie przeniesiony na klientów banków, co jest kolejnym absurdem. Porównanie wartości podanych przez PiS wpływów do funduszu płac czy wartości majątku banków, wskazuje że nie ma mowy by sektor wziął na swoje barki koszt nowego podatku.

Na tym tle bardzo racjonalne jest podejście rządu. Podatek w przedziale od 0,05% do maks. 0,1% byłby do uzyskania bez nadmiernych negatywnych skutków dla klientów banków. Dalsze rozważania o propozycji rządu musiałyby być poprzedzone określeniem na jak długo ten podatek byłby wprowadzony.

Z niepoważnej propozycji PiS jest jednak pewien pożytek. PiS nieświadomie pomógł rządowi, poprzez stworzenie korzystniejsze atmosfery. Na tle propozycji PiS (ale i SLD), rządowe pomysły jawią się jako bardzo łagodne dla banków i ich klientów.